Biuletyn Informacji Publicznej RPO

16 Dni Akcji Przeciwko Przemocy ze względu na Płeć". Oświadczenie RPO z okazji międzynarodowego dnia eliminacji przemocy wobec kobiet

Data:
,

Jako Rzecznik Praw Obywatelskich, który jednocześnie wykonuje zadania dotyczące realizacji zasady równego traktowania, wielokrotnie zwracałem uwagę na potrzebę zwiększenia ochrony kobiet doświadczających przemocy ze względu na płeć, w tym przemocy domowej. W dniu 25 listopada, rozpoczynającym międzynarodową kampanię 16 Dni Działań Przeciwko Przemocy Ze Względu Na Płeć, chciałbym po raz kolejny przypomnieć o najważniejszych wyzwaniach w tym obszarze.

Kamieniem milowym w zapewnieniu ochrony fundamentalnych praw i wolności człowieka kobietom doświadczającym przemocy ze względu na płeć jest wejście w życie w dniu 1 sierpnia 2015 r. ratyfikowanej przez Polskę Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Konwencja opiera się na założeniu, że zasadnicze znaczenie dla zapobiegania przemocy wobec kobiet ma wdrożenie prawnej i faktycznej równości pomiędzy mężczyznami i kobietami, a źródłem przemocy jest przekonanie sprawców o stereotypowej, drugorzędnej roli kobiet. Konwencja brak zapewnienia przez państwo skutecznej ochrony kobietom – ofiarom przemocy – uznaje za pośrednią dyskryminację ze względu na płeć. Należy docenić determinację i zdecydowanie, które doprowadziły do podpisania i następnie ratyfikowania przez Polskę Konwencji niedługo po jej przyjęciu – aktualnym problemem pozostaje jednak zapewnienie faktycznej realizacji praw gwarantowanych Konwencją o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.

Konwencja w art. 52 zobowiązuje państwa do przyjęcia środków umożliwiających właściwym władzom nakazanie sprawcy przemocy domowej, w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia, opuszczenia miejsca zamieszkania ofiary lub osoby zagrożonej, na odpowiedni okres. Pomimo tego, że obowiązujące ustawodawstwo przewiduje szereg środków umożliwiających izolację sprawcy przemocy domowej od ofiary, zarówno w dziedzinie prawa karnego, jak i cywilnego, żaden z tych środków nie wydaje się jednak odpowiadać wymogom Konwencji[1]. Zaniepokojenie brakiem mechanizmów zapewniających kobietom natychmiastową ochronę wyraził ostatnio Komitet Praw Człowieka[2]. Zapewnienie ofiarom przemocy domowej natychmiastowej ochrony zalecił również Polsce Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych[3].

Ponadto w art. 24 Konwencja nakłada na państwa obowiązek ustanowienia ogólnokrajowego, całodobowego, bezpłatnego telefonu zaufania udzielającego porad z zachowaniem poufności lub anonimowości osób dzwoniących, dla ofiar wszystkich form przemocy objętych zakresem Konwencji – przemocy fizycznej, seksualnej, psychicznej i ekonomicznej, na którą kobiety narażone są nie tylko w rodzinie, ale także w przestrzeni publicznej czy w miejscu pracy, na uczelniach wyższych, w szkołach[4]. Zwracałem uwagę na konieczność przeszkolenia osób obsługujących infolinię z zakresu specyficznych potrzeb kobiet z niepełnosprawnościami, kobiet starszych czy migrantek, a także dostosowania telefonu do obsługi kobiet głuchych. Przyspieszenie wprowadzenia infolinii działającej przez cała dobę we wszystkie dni tygodnia zalecił Polsce Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych.

Pomoc ofiarom przemocy domowej, w tym zwłaszcza kobietom, oferowana obecnie przez państwo, jest niewystarczająca. Dlatego moje zaniepokojenie wzbudza praktyka odmawiania przyznania dotacji z Funduszu pomocy pokrzywdzonym oraz pomocy penitencjarnej organizacjom specjalizującym się w udzielaniu pomocy kobietom, ofiarom przemocy. Przemoc dotyka kobiety w nieproporcjonalnie większym stopniu, niż mężczyzn – z tego powodu, niezbędne jest zapewnienie im ukierunkowanego i kompleksowego wsparcia organizacji pozarządowych, uwzględniających ich szczególne potrzeby.

Wreszcie Konwencja szczególny nacisk kładzie na podejmowanie działań w celu zapobiegania wszelkim formom przemocy poprzez podnoszenie świadomości, we współpracy z krajowymi instytucjami ochrony praw człowieka oraz instytucjami do spraw równego traktowania, społeczeństwem obywatelskim i organizacjami pozarządowymi, w celu lepszego rozumienia przez społeczeństwo różnych przejawów przemocy. Prowadzenie kampanii uświadamiających w celu uwrażliwienia społeczeństwa, tak żeby przemoc wobec kobiet stała się społecznie nieakceptowalna, to kolejne zalecenia Komitetu Praw Człowieka i Komitetu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych.

Pełniąc rolę krajowej instytucji ochrony praw człowieka i niezależnego organu do spraw równego traktowania wielokrotnie wskazywałem właściwym władzom na te i inne niedostatki polskiego systemu prawnego uniemożliwiające skuteczną ochronę ofiar oraz skuteczne ściganie i karanie sprawców. Wyrażam pełną gotowość do współpracy z przedstawicielami władzy publicznej w celu przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć, w tym przemocy domowej.

 

[2] Uwagi końcowe Komitetu Praw Człowieka z dnia 4 listopada 2016 r. po rozpoznaniu siódmego sprawozdania okresowego z realizacji postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167), pkt 20a.

[3] Uwagi końcowe Komitetu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z dnia 7 października 2016 r. po rozpoznaniu szóstego sprawozdania okresowego z realizacji postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, pkt 29b.

 

Autor informacji: Dyrektor Zespołu ds. Równego Traktowania
Data publikacji:
Osoba udostępniająca: Agnieszka Jędrzejczyk