Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej przed Trybunałem Konstytucyjnym, w której pojawił się problem braku możliwości skierowania skargi do sądu administracyjnego w przypadku nieprzestrzegania przez organy kontrolne ustawowych standardów kontroli. Obowiązujące przepisy dotyczące kontroli działalności gospodarczej przewidują tylko możliwość złożenia sprzeciwu, a następnie zażalenia w przypadku naruszenia zasad prowadzenia kontroli, jednak przedsiębiorca nie może w tej materii zwrócić się o kontrolę sądową działań organów kontrolujących.

Zgodnie z ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w przypadku wszczęcia i prowadzenia kontroli przedsiębiorcy służy prawo do złożenia sprzeciwu kwestionującego zasadność jej wszczęcia i czynności podejmowanych w jej toku. W sytuacji nieuwzględnienia sprzeciwu przedsiębiorca jest uprawniony do złożenia zażalenia do organu wyższego stopnia. Jednakże w świetle uchwały  NSA z dnia 13 stycznia 2014 r. na odmowę rozpatrzenia sprzeciwu nie przysługuje przedsiębiorcy skarga do sądu administracyjnego. W ocenie RPO dochodzi wtedy do naruszenia prawa przedsiębiorcy do sądu. Nie może on bowiem zwrócić się do niezawisłego sądu o zweryfikowanie zasadności postępowania organu, który dokonuje kontroli. Powoduje to w praktyce ograniczenie konstytucyjnej zasady swobody działalności gospodarczej. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich taka sytuacja nie może mieć miejsca w demokratycznym państwie prawa. Obywatel jest bowiem przekonany, że Konstytucja gwarantuje mu podmiotowe prawo dostępu do sądu w istotnych dla niego sprawach dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej i z tego powodu organy administracji publicznej powinny podlegać kontroli sądowej. Przedsiębiorca powinien zaś mieć możliwość zwrócenia się o ochronę do sądu, kiedy to ustawowe standardy kontroli nie są przestrzegane.