Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W jaki sposób skonstruować ofertę kulturalną skierowaną szczególnie do osób z niepelnosprawnościami?

18 kwietna 2016 r. pełnomocnik terenowy RPO w Gdańsku Krzysztof Szerkus i pracownicy Biura Pełnomocnika uczestniczyli w I Ogólnopolskiej Konferencji pt.  „Prosimy dotykać eksponatów” poświęconej dostosowywaniu muzeów do potrzeb osób z dysfunkcjami poznawczymi, która odbyła się w Dworze Artusa w Gdańsku.

Organizatorami wydarzenia byli Miasto Gdańsk oraz Muzeum Historyczne Miasta Gdańsk, które  zorganizowało i zaadaptowało zabytkową przestrzeń Dworu Artusa, otwierając w grudniu 2013 roku wystawę pt. Prosimy dotykać eksponatów. Wystawę odwiedziło już kilkaset osób z dysfunkcją wzroku i cieszy się ona niesłabnącym zainteresowaniem pozostałych zwiedzających, w tym osób starszych oraz dzieci.
Konferencja zainspirowana została właśnie tą wystawą i dotyczyła problemów dostosowania instytucji kulturalnych o charakterze wystawienniczym do potrzeb osób z dysfunkcjami poznawczymi.

Konferencja składała się z trzech bloków.

1. Blok pierwszy polegał na ogólnym wprowadzeniu w problematykę korzystania z dóbr kultury przez osoby niepełnosprawne, w tym, w szczególności niewidome. W bloku tym wypowiadały się zarówno osoby niepełnosprawne, jak i specjaliści zajmujący się problematyką dostępności zasobów muzealnych dla osób z niepełnosprawnościami oraz pracujący na rzecz praktycznych rozwiązań ułatwiających lub nawet umożliwiających ten dostęp.
2. Drugi Blok Konferencji poświęcony był metodologiom działań dedykowanych. W ramach tego bloku poruszono przede wszystkim kwestie doświadczania sztuki przez odbiorcę z niepełnosprawnością sensoryczną, w tym specyficznych potrzeb percepcyjnych dzieci niewidomych i słabowidzących jako odbiorców kultury. Skupiono się tu na możliwościach, jakie niosą ze sobą zdobycze współczesnej techniki, w tym audiodeskrypcję czy dostępność poprzez projektowanie uniwersalne.
3. Blok IItrzeci Konferencji dotyczył praktyki muzealniczej w zakresie dostosowywania warunków zwiedzania muzeów, skansenów muzealniczych i udostępniania eksponatów osobom z dysfunkcjami wzroku i słuchu oraz osobom niepełnosprawnym ruchowo i intelektualnie. W prelekcji uczestniczyli przedstawiciele Muzeum Śląskiego, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Muzeum Miasta Łodzi, Muzeum Archeologicznego w Gdańsku – Oddziału Grodziska w Sopocie, Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz Fundacji Rozwoju Kultury Fizycznej, Biura Projektów.

Przedstawiciele muzeów wskazywali na sposoby udostępnienia eksponatów poprzez przedstawienie ich w formie reliefu, makiet przestrzennych, tyflografiki. Wskazywali, że wszystkie te formy są dostępne zwiedzającym poprzez ich dotykanie, omawianie, opisywanie. Ważną w tym zakresie funkcję pełnią audiodeskrypcje, za pomocą których można opisać sztukę malarską, stroje, makiety i inne eksponaty. Zwracano również uwagę, że podczas zwiedzania muzeów dla w/w osób dostępni są przewodnicy. Ponadto, organizowane są spotkania, w trakcie których odbiorcy sztuki poznają metody jej tworzenia. Dodatkowo, w akcje pomocy osobom z wymienionymi wyżej dysfunkcjami włączają się uczniowie klas podstawowych, gimnazjalnych, którzy chętnie współpracują w tym zakresie.

W trakcie prelekcji przedstawiono eksponaty muzealnicze Sali Rycerskiej znajdującej się w Dworze Artusa w Gdańsku. Tam Hubert Grzegorczyk reprezentujący Fundację Rozwoju Kultury Fizycznej, Biura Projektów przedstawił, na czym polega udostępnienie eksponatów zwłaszcza osobom niewidomym, osobom z dysfunkcjami wzroku i słuchu. Jako przykłady tych sposobów podano kubiki, wielkopowierzchniowe opisy w języku Braille´a oraz audiodeskrypcje. Ponadto zwrócono uwagę na sposób przekazywania podstawowych informacji zwiedzającym takie jak dni i godziny zwiedzania, godziny otwarcia kas.