Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Celem panelu było przedstawienie zagadnień prawnych związanych z małoletnim rodzicielstwem oraz omówienie kwestii edukacji seksualnej dzieci i młodzieży, dostępu małoletnich dziewcząt do badań lekarskich i antykoncepcji, sytuacji nieletnich matek przebywających w placówkach resocjalizacyjnych oraz stosunek służb socjalnych do małoletnich matek.

Paneliści:

• Marcin Wolny –Helsińska Fundacja Praw Człowieka
• Mariola Bieńko – doktor, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych
• Aleksandra Osińska – Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
• Ewa Talma – Wydział Prawa Administracyjnego i Ochrony Zdrowia, Zespół Prawa Administracyjnego i Gospodarczego Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
• Katarzyna Banasiak – edukatorka seksualna grupy Ponto
• Agnieszka Sikora – założycielka „Fundacji po DRUGIE”, która pracuje z młodzieżą zagrożoną wykluczeniem społecznym, patologią, bezradnością, w szczególności wychowankami i byłymi wychowankami placówek resocjalizacyjnych dla nieletnich

Moderator: Jolanta Zozula

Dyskusja

Celem wystąpienia Marioli Bieńko było przedstawienie wyników badań na temat postrzegania przez uczniów przedmiotu szkolnego, jakim jest wychowanie do życia w rodzinie.

Ponad połowa respondentów w wieku 15-49 lat na pytanie o to czy rodzice rozmawiali z nimi na temat seksu, odpowiedziała, że w domu takie rozmowy nie były przeprowadzane.

Badania dotyczące wychowania do życia w rodzinie miały charakter badań jakościowych i były przeprowadzane w 3 miastach. Z badań wynika, że to matka jest główną edukatorką seksualną. Badania ukazały również, że w szkołach podstawowych dzieci są skupione, rozbawione i słuchają. Jednakże pojawiały się też opinie, że w trakcie tych lekcji nudzą się i mają więcej swobody, wstydzą się. W gimnazjum natomiast uczniowie mają więcej wymagań wobec nauczyciela. Z pozytywnych opinii wynika, że rozmawiają tak jak w rodzinie. Cenią sobie, że mówi się poważnie na temat seksu. Zdarza się też w siedzą w trakcie przedmiotu na telefonach. W liceum pojawiają się opinie, że przedmiot jest niepoważny. Uczniowie podkreślają też czasami nieprzygotowanie nauczyciela i skrępowanie z jego strony.

Katarzyna Banasiak poruszyła zagadnienie przyczyn nastoletnich ciąż, wskazując, że młodzi ludzie nie uzyskali żadnej wiedzy na ten temat od rodziców, szkoły czy też lekarza. Problemem jest brak wykfalifikowanej kadry nauczycielskiej do prowadzenia zajęć z zakresu WDŻ. Wskazuje jako postulat prowadzenie edukacji seksualnej już od najmłodszych lat. Plusem takiego podejścia jest to, że w przyszłości nie będzie bariery w porozumieniu między nastolatkiem a rodzicem. Przez brak odpowiedniej edukacji seksualnej wśród nastolatków i brak przygotowania do życia seksualnego.  

Ewa Talma poruszyła problem małoletniego pacjenta do świadczeń zdrowotnych w  aspekcie prawnym. Wskazała na niespójność przepisów prawnych w związku z tym, że w Polsce małoletni powyżej 15 roku życia może prawnie rozpocząć współżycie seksualne to jednak  nie może sam skorzystać z porady ginekologicznej bądź urologicznej. Należy dostosować realia przepisów prawnych do współczesnego świata.

Aleksandra Osińska opisała sytuację nieletnich matek w placówkach resocjalizacyjnych. Wskazała na braki rozwiązań systemowych dotyczących nieletnich matek oraz ich dzieci po urodzeniu. Wskazała dobre rozwiązania tego problemu MOW Czaplinek oraz w MOW w Kwidzynie.

Marcin Wolny przedstawił na tle międzynarodowym sytuację wychowanek przebywających w placówkach resocjalizacyjnych. Jedynym aspektem dla którego można ograniczyć prawo matki do opieki nad dzieckiem jest tylko dobro tego dziecka. Zgodnie z prawem międzynarodowym dziecku należy zapewnić miejsce opieki, zagwarantowanie, że dziecko spędzi z matką jak najwięcej czasu.

Agnieszka Sikora wskazała jak wygląda współpraca nieletnich matek z organizacjami pomocy społecznej. Wskazała na problem młodych matek w placówkach opiekuńczych. Mimo, iż w chwili obecnej placówki te mają obowiązek opieki nad dzieckiem wychowanki to tego nie robią. Fundacja Po Drugie prowadzi na terenie Warszawy mieszkania treningowe dla młodzieży bezdomnej. Do fundacji zgłosiła się również matka, która w późniejszym czasie mogła pozostać z dzieckiem.

Wśród gości zgłoszono problem, że w chwili obecnej nie ma żadnej regulacji prawnej dotyczącej matek nieletnich uczących się będących na wolności a które zachodzą w ciąże, np. nie ma żadnego urlopu macierzyńskiego oraz nie ma możliwości na indywidualny tok nauczania.

Konkluzje:

• brak odpowiedniej edukacji seksualnej wśród nastolatków i brak przygotowania do życia seksualnego;
• należy dostosować realia przepisów prawnych do współczesnego świata;
• konieczność rozwiązań systemowych mających na celu rozwiązanie problemu nieletnich matek w placówkach resocjalizacyjnych; każdej z dziewcząt należy dać narzędzia i uczyć je macierzyństwa.