Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Placówki opiekuńczo-wychowawcze oraz opiekuńczo-terapeutyczne, rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka zobowiązano do wszelkich zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w związku z epidemią koronawirusa
• MRPiPS analizuje obecnie możliwość wsparcia tych podmiotów w zakupie komputerów i wyposażenia teleinformatycznego na cele edukacji w trybie zdalnym
• O działaniach resortu ws. funkcjonowania pieczy zastępczej poinformowała RPO wiceminister Barbara Socha

W wystąpieniu z 3 kwietnia 2020 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do MRPiPS. Pisał, że do rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka i placówek wciąż trafiają dzieci, także w trybie interwencyjnym. Niestety, nie ma mechanizmów weryfikacji, czy przyjmowane dzieci nie miały wcześniej kontaktu z osobami z grupy ryzyka. Niepokój potęguje fakt, że realizatorzy pieczy zastępczej nie zostali objęci żadnymi dodatkowymi rozwiązaniami systemowymi. Nie ma też wytycznych co do postępowania w sytuacji pandemii oraz zabezpieczenia osób przebywających w pieczy

RPO zwrócił się do ministerki Marleny Maląg o niezwłoczne działania na rzecz wsparcia instytucji pieczy zastępczej i zapewnienia dobra dzieci.

Odpowiedź MRPIPS

Sytuacja pandemii związana z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 wymaga od wszystkich jednostek organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz pozostałych służb bardzo ścisłej współpracy i dyscypliny.   

Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, za pośrednictwem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, przekazała wojewodom instrukcję dotyczącą organizacji pracy w warunkach epidemii COVID–19, skierowaną do podmiotów pieczy zastępczej, zwłaszcza placówek opiekuńczo-wychowawczych. Instrukcja zawiera zalecenia:

1. Placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne oraz rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka zobowiązane są do przejęcia funkcji opiekuńczo-wychowawczej w stosunku do swoich wychowanków w przypadku zawieszenia działalności młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych lub w przypadku powrotu wychowanków z tych placówek; 

2. Placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne oraz rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka zobowiązane są do zachowania wszelkich zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia wprowadzanych w związku  z ograniczeniem rozprzestrzeniania się epidemii koronawirusa w stosunku do wychowanków powracających z wyżej wymienionych placówek, jak również pozostałych wychowanków przebywających w placówce czy też rodzinnej formie pieczy zastępczej;

3. W przypadku wątpliwości dotyczących kwestii zabezpieczenia dzieci przed zarażeniem COVID-19, zaleca się ściśle współpracować z właściwymi terytorialnie służbami sanitarnymi;

4. W związku z wejściem w życie z dniem 25 marca br. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku  z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020, poz. 493), zawierającym wytyczne odnośnie metod i technik nauczania na odległość oraz innych form realizacji zadań edukacyjnych zaleca się zwrócenie szczególnej uwagi na zapewnienie odpowiedniej organizacji zajęć edukacyjnych przez dyrektorów placówek instytucjonalnej pieczy zastępczej oraz rodziny zastępcze;

5. Podjęcie skutecznych działań w celu uniemożliwienia wstępu na teren placówek osób, których obecność nie jest konieczna do zapewnienia ciągłości działalności podmiotu (odwiedziny), a także – informowanie małoletnich z tych placówek o konieczności ograniczenia aktywności poza terenem placówki i ryzyku jakie niesie ze sobą nieprzestrzeganie zasad higieny i wskazówek Głównego Inspektora Sanitarnego w powyższym zakresie.

Wojewodowie na podstawie zaleceń ministra właściwego ds. rodziny przesłali do jednostek wspierania rodziny i pieczy zastępczej w terenie polecenia z instrukcją dla podmiotów pieczy zastępczej.  Należy pamiętać, że zgodnie z art. 180 pkt 5 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku  o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1111, z późn. zm.), prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych, a więc również organizacja ich pracy, stanowi zadanie własne powiatu. Natomiast za bieżące kierowanie placówką opiekuńczowychowawczą, w tym za właściwą organizację pracy wychowawczej w placówce, odpowiada dyrektor (art. 97 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r.  w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej - Dz.U. Nr 292, poz. 1720). 

Placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne oraz rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka zobowiązane są do zachowania wszelkich zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia wprowadzanych w związku z ograniczeniem rozprzestrzeniania się epidemii choroby Covid-19 w stosunku do nowych wychowanków, jak również pozostałych wychowanków przebywających w placówce czy też rodzinnej formie pieczy zastępczej. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących kwestii zabezpieczenia dzieci przed zarażeniem COVID-19, starostowie powinni ściśle współpracować z właściwymi terytorialnie służbami sanitarnymi. 

Dodatkowo kierujący podmiotami pieczy zastępczej winni w sytuacji zagrożenia COVID-19 otrzymać ze strony powiatowego centrum pomocy rodzinie lub odpowiednio  w przypadku rodzinnej pieczy zastępczej - organizatora rodzinnej pieczy zastępczej jak najwięcej informacji o przyjmowanym wychowanku, tak aby odpowiednio zabezpieczyć inne dzieci i samych siebie. Wydaje się również właściwym, aby kwestie umieszczania w trybie interwencyjnym w czasie epidemii w danej formie pieczy zastępczej były uprzednio, na ile pozwala na to czas, uzgodnione z osoba prowadzącą i skonsultowane ze służbami sanitarnymi i medycznymi.

Ponadto w dniu 16 kwietnia 2020 r. uchwalona została ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2  (Dz.U. z 2020 r. poz. 695).  Zgodnie z art. 15zzzzzj tej ustawy do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, przepisów art. 95 ust. 3-4a, art. 109 ust. 2 i 3 oraz art. 230 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1111, 924 i 1818) w zakresie limitu liczby dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, oraz w zakresie kryterium wieku dzieci, nie stosuje się do dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.

Dodatkowo zgodnie z art. 15zzzzzk tej ustawy, do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, starosta może zawiesić dokonywanie określonych w dziale III w rozdziale 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.  o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ocen sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej oraz ocen rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka.  Ustawa weszła w życie w dniu 18 kwietnia 2020 r.

Obecnie Ministerstwo, w związku ustawą przeciwdziałającą skutkom Covid-19 i wynikającą z jej przepisów możliwością ewentualnego uruchomienia szybkiej ścieżki procedowania projektów unijnych w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, analizuje także możliwość udzielenia wsparcia placówkom opiekuńczo–wychowawczym, rodzinnym domom dziecka i rodzinom zastępczym w zakresie m.in. zakupu komputerów i wyposażenia teleinformatycznego na cele realizowania zadań w trybie zdalnej szkoły – podkreśliła wiceminister Barbara Socha.

III.554.5.2020