Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Krzysztof Olkowicz wziął udział w konferencji „Alternatywy dla pozbawienia wolności - perspektywa europejska”, która odbyła się w siedzibie  Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Podczas konferencji mówiono o raporcie dotyczącym alternatywnych rozwiązań dla pozbawienia wolności. Prace nad raportem trwały 2 lata i były realizowane w 3 etapach. Wykonujący je zespół napotykał na wiele problemów metodologicznych. W raporcie analizowane są środki alternatywne dla kary pozbawienia wolności stosowane w 8 państwach tj. w Grecji, Hiszpanii, Francji, Łotwie, Polsce, Portugalii, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. Brakowało rzetelnych i zindywidualizowanych danych pozwalających na ich dokładne porównanie, gdyż w niektórych państwach te same środki stosowane są w różnych fazach procesu karnego i nie zawsze spełniają taką samą rolę.

Z raportu wynikają następujące konkluzje:

• kara pozbawienia wolności jest ciągle karą dominującą,
• brak jest jednolitego rozumienia pojęcia środków alternatywnych dla kary pozbawienia wolności,
• nie udało się ustalić zależności pomiędzy popularyzacją środków alternatywnych a
• zmniejszaniem populacji więziennej,
• nie ma zinstytucjonalizowanych mechanizmów kontroli i nadzoru nad efektywnością działań wymiaru sprawiedliwości w zakresie stosowania środków alternatywnych.

Ponadto, porównanie różnych systemów prawnych pokazało, że można różnie postrzegać te same instytucje, np. dozór elektroniczny w Polsce jest formą odbywania kary pozbawienia wolności, a w innych państwach środkiem zapobiegawczym.

- Temat raportu jest bardzo ważny bo alternatywą dla kar alternatywnych jest zawsze więzienie, które w Polsce jest wysoce dolegliwe. Warunki w zakładach karnych są trudne. Więźniowie z uwagi na to, że są osadzeni w zakładach karnych typu zamkniętego przez 23 godziny na dobę przebywają w ciasnych celach. Opuszczają je tylko na godzinny spacer i czasem raz lub dwa razy w tygodniu wychodzą na kilka godzin do świetlicy. Cechą charakterystyczną polskiego więzienia jest nuda.

Więźniowie głównie siedzą w celi i oglądają telewizję. W Polsce spada przestępczość, ale jak dotychczas nie spada w istotny sposób liczba osób skazanych na karę pozbawienia wolności. Nadal nie jesteśmy w stanie zwiększyć do 4 m2 normy powierzchni celi mieszkalnej przypadającej na jednego skazanego. – powiedział płk Krzysztof Olkowicz.

Podczas konferencji podkreślono, że kara ograniczenia wolności jest stosowana zbyt rzadko. Są takie sądy, w okręgu których kara ta stanowi tylko 2 % wszystkich orzekanych kar. Nie ma też spójnej i racjonalnej polityki stosowania warunkowego zwolnienia. Czasem sądy stoją na stanowisku, że warunkowe zwolnienie jest wyjątkiem od wykonania kary w całości.

Krzysztof Olkowicz wziął również udział w seminarium eksperckim  pt. „Problematyka podejmowania interwencji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi lub niekontrolujących swoich zachowań z innych przyczyn” organizowanym przez Szkołę Policji w Słupsku.  Wystąpienie Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczyło kwestii osób niepełnosprawnych i z zaburzeniami psychicznymi w systemie wymiaru sprawiedliwości.