Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie nieprawidłowości związanych z licznymi przypadkami przedłużania, bez szczegółowego uzasadnienia, statusu więźnia niebezpiecznego. Problem ten dotyczy właściwej implementacji wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawach przeciwko Polsce (np. Piechowicz v. Polska, skarga nr 20071/07; Horych v. Polska, skarga nr 13621/08). Trybunał podkreślał bowiem konieczność weryfikacji zasadności stosowania reżimu przewidzianego dla osadzonych niebezpiecznych oraz potrzeby szczegółowego uzasadnienia każdorazowego przedłużania statusu niebezpiecznego. Rzecznik wskazał, że kolejne sprawy kierowane do Trybunału przeciwko Polsce przez osoby mające aktualnie lub w przeszłości status niebezpiecznego, są traktowane przez Trybunał na zasadzie automatu, w oparciu o zasady wyrażone w sprawach Piechowicz v. Polska oraz Horych v. Polska. Stąd kończą się one zawarciem ugody pomiędzy skarżącym a rządem Polski bądź jednostronną deklaracją strony rządowej, co znacznie obciąża finansowo Skarb Państwa. Dlatego, tak ważna jest zmiana praktyki, z uwzględnieniem nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego z dnia 10 września 2015 r., uchwalonej w celu wykonania wskazanych wyroków ETPC przeciwko Polsce. Rzecznik podkreślił konieczność szczegółowego uzasadniania i wskazywania faktycznych powodów przedłużania statusu osadzonego niebezpiecznego, jak i samego kwalifikowania do tej kategorii więźniów. Równie istotna jest okresowa weryfikacja potrzeby stosowania wobec osadzonego niebezpiecznego wszystkich obostrzeń związanych z reżimem dla niebezpiecznych.

14 grudnia 2015 r. do Biura RPO wpłynęła odpowiedź Dyrektora Generalnego Służby Więziennej – gen. Jacka Kitlińskiego w tej sprawie. Dyrektor Generalny wskazał w niej, że Służba Więzienna, podobnie jak inne organy władzy publicznej, stosownie do art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, działa na podstawie i w granicach prawa, a zadania w zakresie wykonywania tymczasowego aresztowania oraz kar pozbawienia wolności i środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności, są przez Służbę Więzienną realizowane na zasadach określonych w Kodeksie karnym wykonawczym. Ponadto, przedstawiona przez Rzecznika problematyka była przedmiotem odpraw kierownictwa Centralnego Zarządu Służby Więziennej, zaś ośrodki szkolenia SW przekazują słuchaczom realizowanych zajęć wiedzę w zakresie podstaw prawnych wykonywania zadań ustawowych Służby Więziennej.

Krzysztof Olkowicz, Zastępca RPO:

tak sformułowana odpowiedź świadczy o braku zrozumienia problemu i nie dostrzegania potrzeby zmiany nieprawidłowej dotychczas praktyki funkcjonariuszy SW w kontekście postępowania z osadzonymi niebezpiecznymi. Wskazują na to sprawy przegrane przez Polskę w Strasburgu, ale i kolejne, które oczekują na rozpoznanie. Warto zauważyć, że w dniu 12 stycznia 2016 r. ETPC wyda wyrok w trzech kolejnych sprawach przeciwko Polsce skierowanych przez więźniów niebezpiecznych, zarzucających naruszenie art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.