Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniach 28-30 sierpnia 2018 r. przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur przeprowadzili wizytację w Zakładzie Karnym we Wronkach.

Jednostka przeznaczona jest dla mężczyzn jako zakład karny typu zamkniętego i półotwartego dla recydywistów penitencjarnych, a także dla skierowanych do oddziałów terapeutycznych dla osób z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi lub upośledzonych umysłowo, skazanych uzależnionych od środków odurzających lub od alkoholu. W zakładzie umieszczani są także tzw. więźniowie „niebezpieczni.”

Pojemność jednostki wynosi 1486. W dniu wizytacji przebywało 1438 osadzonych.

Zdaniem przedstawicieli KMPT warunki bytowe wymagają poprawy.

W jednoosobowych celach kąciki sanitarne nie są w ogóle zabudowane, w części wieloosobowych cel umywalki znajdują się poza kącikami. Takie rozwiązania nie pozwalają na zachowanie odpowiedniej intymności podczas czynności higienicznych.

Część cel jest zawilgocona, występuje też problem z ich odpowiednią wentylacją. Osadzeni skarżą się na pojawiające się pluskwy a także jakość i ilość wyżywienia.

Jako dobrą praktykę warto jednak wskazać, że na oddziałach znajdują się wagi do sprawdzania gramatury wydawanych posiłków, osadzeni mogą też skorzystać z płyt indukcyjnych, na których mogą przygotować posiłki we własnym zakresie.

Skazani zgłaszali uwagi co do funkcjonowania służby zdrowia, zwracali uwagę m.in. na brak fizykalnego badania lekarskiego. Warto jednak zauważyć, że rejestry medyczne prowadzone są rzetelnie – zawierają informacje o odbytych konsultacjach medycznych lub powodach ich odwołania. Personel medyczny został też przeszkolony ze znajomości Protokołu stambulskiego, czyli Podręcznika skutecznego badania i dokumentowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. I choć na co dzień kadra nie stosuje zalecanych w nim tzw. map ciała ułatwiających wskazanie ewentualnych obrażeń, to jednak każdy z funkcjonariuszy (w tym pielęgniarki, psycholodzy, wychowawcy) wiedział co należałoby zrobić w przypadku przypuszczenia, że osadzony jest ofiarą przemocy czy to ze strony osadzonych, czy też funkcjonariuszy.

Za pozytyw należy uznać, że blisko połowa osadzonych jest zatrudniona. Wciąż trwają też działania nad uruchomieniem kolejnych miejsc pracy na terenie Zakładu. Co warto podkreślić, zatrudnienie znaleźli także osadzeni z oddziału terapeutycznego dla skazanych z niepsychotycznymi zaburzeniami lub upośledzonych umysłowo, którzy wykonują pracę na terenie jednostki przy produkcji mebli drewnianych i utylizacji płyt CD.

Osadzonym brakuje jednak zajęć kulturalno-oświatowych. Świetlice są słabo wyposażone, i jak wynika z obserwacji przedstawicieli KMPT, rzadko używane. Zakład posiada natomiast odnowioną halę sportową oraz boiska na świeżym powietrzu. Bogata jest też oferta biblioteki, z której osadzeni chętnie korzystają. Brakowało w niej jednak Kodeksu karnego wykonawczego, Kodeksu karnego oraz Porządku wewnętrznego jednostki w językach obcych, a dokumenty te są dla osadzonych (w tym cudzoziemców) jednym z podstawowych źródeł informacji. Nie można przy tym zapominać, że znajomość swoich praw stanowi istotną gwarancję chroniącą przed złym traktowaniem.

Przedstawiciele KMPT zwrócili uwagę, że znaczna część więźniów nie wie o możliwości skorzystania z Biuletynu Informacji Publicznej czy komunikatora SKYPE. Wiedzę tę należałoby upowszechnić. Wątpliwości wizytujących wzbudziła też kwestia wykonywania telefonów do Biura RPO. Jeden z osadzonych zgłaszał bowiem, że telefon na infolinię do Biura RPO nie jest traktowany jako tzw. urzędowy, przez co często kończony jest przed czasem. Rozmowa ta podlega także kontroli.

Dużym problemem jest niewystarczająca obsada kadrowa. Obecnie w ochronie jest 20 wakatów, a w przyszłym roku kolejnych 30. funkcjonariuszy zamierza przejść na emerytury. Ta sytuacja może mieć wpływ na bezpieczeństwo w jednostce. Chodzi np. o odpowiednie przeciwdziałanie przedostawaniu się niedozwolonych substancji na teren Zakładu.  

Rekomendacje Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, mające na celu poprawę traktowania osób przebywających w Zakładzie Karnym we Wronkach, warunków ich pobytu i wzmocnienie ich ochrony przed torturami, zostaną przedstawione w szczegółowym raporcie z wizytacji.