Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• RPO po raz kolejny zwraca uwagę na niepokojącą praktykę polegającą na selektywnym publikowaniu stanowisk uczestników postępowań toczących się w Trybunale Konstytucyjnym.
• RPO pisze w tej sprawie do Anny Zołotar-Wiśniewskiej, dyrektorki Biura Służby Prawnej Trybunału Konstytucyjnego. Wyjaśnia jej, w jaki sposób niepublikowanie stanowisk w sprawach przed TK narusza prawa obywateli i Konstytucję.

Informacje te oraz treści stanowisk są zamieszczane w niektórych przypadkach w sposób arbitralny, zarówno w Biuletynie Informacji Publicznej, jak i na Internetowym Portalu Orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, co trudno racjonalnie wytłumaczyć. Nieopublikowane stanowiska uczestników postępowania przed TK najczęściej dotyczą tymczasem postępowań kluczowych dla praw obywateli i szeroko rozumianej opinii publicznej.

Przypomina, że zgodnie z ustawą z 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (art. 73)  akta sprawy rozpoznawanej przed Trybunałem są jawne. Fizyczne ich udostępnianie w trakcie pandemii jest coraz trudniejsze – tak dla uczestników postępowań przed TK jak i dla samych pracowników Trybunału. Do tego za kopie akt, których nie ma na stronie, obywatele muszą płacić.

Zagadnienie publikacji stanowisk w Biuletynie Informacji Publicznej Trybunału Konstytucyjnego ma bezpośredni wpływ na poszanowanie szeregu praw i wolności zagwarantowanych obywatelom w Konstytucji. Art. 54 Konstytucji stanowi, że każdemu zapewnia się wolność pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Z kolei art. 61 Konstytucji gwarantuje dostęp do informacji publicznej: obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Pojęcie władzy „publicznej” w rozumieniu konstytucyjnym obejmuje wszystkie władze publiczne – władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą – w tym także Trybunał Konstytucyjny. Istnienie szczególnej regulacji dotyczącej form udostępniania akt przez Trybunał nie wyłącza konstytucyjnego prawa do informacji. Forma taka nie może prowadzić do ograniczenia praw obywateli w sposób niezgodny z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Konstytucja RP, gwarantując obywatelom prawo do uzyskiwania informacji publicznej obejmuje nim dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów (art. 61 ust. 2). Podstawą dla objęcia zakresem prawa do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a do takich organów z pewnością należy zaliczyć sądy i trybunały oraz osoby wchodzące w ich skład,  stanowisk wydawanych przez organy publiczne w ramach postępowań toczących się przed Trybunałem Konstytucyjnym jest przede wszystkim wykonywanie przez Trybunał Konstytucyjny władzy sądowniczej, a tym samym bezpośrednie stosowanie do jego prac art. 61 Konstytucji RP, który dotyczy bez wątpienia wszystkich organów władzy publicznej.

Odpowiedź z TK (aktualizacja 15 stycznia 2021 r.)

Opowiadając na pismo z 8 stycznia 2021 r., informuję, że Pana zarzut o selektywnym publikowaniu stanowisk uczestników postępowania przez Trybunał Konstytucyjny na stronie internetowej www.trybunal.gov.pl nie znajduje żadnego uzasadnienia. 

Dostęp do akt Trybunału Konstytucyjnego odbywa się w przewidzianych przez ustawę formach i na zasadach w niej określonych. Wybór formy udostępnienia dokumentów należy do kompetencij TK, wyłączonej ze sfery właściwości Rzecznika Praw Obywatelskich na mocy art. 14 pkt 2 ustawy z dnia 15 lipca 1987 roku o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2020 r., poz 627).

Zasadą przyjętą w Trybunale Konstytucyjnym jest zamieszczanie treści stanowisk uczestników postępowania na stronie TK.

W tym zakresie dostęp do akt postępowania Trybunału Konstytucyjnego pozytywnie wyróżnia Polskę na tle standardu europejskiego, o czym można przekonać się, analizując strony internetowe różnych sądów konstytucyjnych - przekazał kierownik sekretariatu Biura Służby Prawnej Trybunału Konstytucyjnego dr Bartosz Skwara 

VII.511.46.2020