Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik na temat społecznego włączenia osób z niepełnosprawnościami i Europejskiego Aktu w Sprawie Dostępności

Data:

- Brak dostępności stron internetowych dla osób z niepełnosprawnością wzroku, brak dostępności budynków użyteczności publicznej, niedostosowane perony, nieprzystosowanie do potrzeb osób z niepełnosprawnościami gabinetów lekarskich, zwłaszcza ginekologicznych i stomatologicznych. To główne tematy skarg jakie napływają do Biura RPO, a  dotyczą braku dostępności - mówił rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar podczas konferencji „Europa bez barier - korzyść dla wszystkich” zorganizowanej w Lubelskim Centrum Konferencyjnym.

Rzecznik w swoim wystąpieniu odnosił się do Europejskiego Aktu w Sprawie Dostępności, który jest aktem prawnym w formie dyrektywy mającym zapewnić wspólne, jednakowe wymogi dostępności wybranych produktów i usług. Celem rynkowym dyrektywy jest poprawa funkcjonowania jednolitego rynku UE poprzez usuwanie istniejących i zapobieganie powstawaniu nowych barier, które mogą wynikać z różnorodnych przepisów, norm i wytycznych dotyczących dostępności produktów i usług w poszczególnych państwach UE. Celem społecznym dyrektywy jest natomiast włączenie społeczne oraz umożliwienie prowadzenia niezależnego życia osobom z różnymi niepełnosprawnościami (także np. osobom starszym).

Produkty, które będą musiały być dostosowane w ramach Europejskiego Aktu w Sprawie Dostępności :

  • sprzęt komputerowy (w tym laptopy i smartfony), systemy operacyjne;
  • terminale samoobsługowe, czyli: bankomaty, terminale płatnicze, automaty do sprzedaży biletów (w tym także np. samoobsługowe przechowalnie bagażu czy automaty kolejkowe wydające numerki na poczcie) i urządzenia do odprawy samoobsługowej (np. na lotniskach);
  • urządzenia związane z usługami telefonicznymi, w tym technologie zaawansowane, jak smartfony, iPady, modemy, routery itp.;
  • urządzenia elektroniczne do odbioru treści audiowizualnych, jak komputery, telewizory, dekodery, kina domowe, odtwarzacze mp3, czytniki e-book’ów oraz oprogramowanie do nich.

Co trzeba będzie zapewnić w ramach dostosowania produktów:

  • możliwość komunikowania się i orientacji przez więcej niż jeden kanał sensoryczny;
  • alternatywny sposób komunikowania się i orientacji, inny niż mowa;
  • elastyczne możliwości powiększania i kontrastu;
  • elastyczne sposoby kontroli i oddzielania pierwszego planu od tła, włącznie z poprawą wyrazistości;
  • możliwość regulowania głośności;
  • tryb pracy w warunkach ograniczonego zasięgu i ograniczonej siły fizycznej;
  • możliwość połączenia produktu z urządzeniami wspomagającymi.

Elementy produktów, które będą musiały być dostosowane:

  • Dostępna ma być informacja na temat użytkowania produktu (etykietowanie, instrukcje i ostrzeżenia) – ma być zapewniona przez więcej niż jeden kanał sensoryczny.
  • Dostępne ma być opakowanie produktu.
  • Dostępny ma być sam produkt poprzez funkcjonalność, czyli jego funkcje muszą uwzględniać potrzeby osób z ograniczeniami w tym zakresie.
  • Zapewniona ma być możliwość połączenia produktu z urządzeniami wspomagającymi.

Jakie usługi będą musiały być dostosowane?

  • Usługi telefoniczne/ łączności elektronicznej, w tym usługi ratownictw.
  • Audiowizualne usługi medialne.
  • Usługi towarzyszące transportowi pasażerskiemu, w tym np. zakup biletu, odprawa on-line, informacja w czasie rzeczywistym np. o położeniu pojazdu.
  • Usługi bankowe, czyli np. wpłata i wypłata gotówki, bankowość on-line, mobilna.
  • E-książki wraz z czytnikami i oprogramowaniem.
  • Handel elektroniczny, czyli zakupy w Internecie, włącznie ze stronami pośredniczącymi w transakcjach.

Jakie są najważniejsze uwagi do projektu dyrektywy:

  • zbyt wąski zakres – z czasem rozszerzony o terminale płatnicze, elektroniczne czasopisma, usługi e-commerce, powiadamianie kryzysowe; nadal nie objęto zakresem dyrektywy dostępności usług ubezpieczeniowych, usług hotelowo-restauracyjnych, a także obiektów budowlanych, w których można skorzystać z dostępnych usług;
  • proponowany zakres zastosowania jest ograniczony w tym sensie, że wymogi dyrektywy dotyczące dostępności mogą obejmować jedynie część usługi, powodując, że inne jej części będą niedostępne lub, w niektórych wypadkach, cała usługa będzie niedostępna dla osób z ograniczeniami funkcjonalnymi (przykład: usługi bankowe - dyrektywa nie nakłada na banki wymogu udostępniania pomieszczeń osobom z ograniczeniami funkcjonalnym, mimo że muszą one zapewnić dostępność proponowanej klientom usługi);
  • 5-letni okres na wdrożenie dostępności przez firmy to okres za długi, ponieważ wiele produktów z obszaru ICT ma krótki czas użytkowania (np. smartfony) -  propozycja, by czas na dostosowanie uzależnić od cyklu życia produktu lub usług;
  • w projekcie dyrektywy przewidziano wyjątki od jej stosowania, jeśli firma stwierdzi, że zachowanie dostępności jest dla nich zbyt skomplikowane lub zbyt drogie (stanowi „nieproporcjonalne obciążenie”) -  taki zapis może być wykorzystywany przez firmy, aby uniknąć dostosowywania produktów. Organizacje pozarządowe postulują z jednej strony jasne sprecyzowanie zasad i warunków dotyczących zaistnienia wyjątku, a z drugiej brak zezwolenia na wyjątki bez bardzo poważnych powodów.
Autor informacji: Anna Kabulska
Data publikacji:
Osoba udostępniająca: Agnieszka Jędrzejczyk