Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Po atakach na siedziby organizacji pozarządowych, które przeciwdziałają dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar oraz Zastępczyni RPO ds. Równego Traktowania Sylwia Spurek spotkali się z przedstawicielami m.in. Stowarzyszenia Lambda, Kampanii Przeciw Homofobii oraz Amnesty International.

Podczas spotkania w siedzibie KPH, Rzecznik zwrócił uwagę na brak przepisów o odpowiedzialności karnej za nawoływanie do nienawiści ze względu na orientację seksualną bądź tożsamość płciową. Rozmawiano również o problemie mowy nienawiści w internecie.

Rzecznik Praw Obywatelskich wydał oświadczenie dotyczące ataków na osoby i organizacje działające na rzecz promowania i ochrony praw człowieka.

Oświadczenie Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie ataków na osoby i organizacje działające na rzecz promowania i ochrony praw człowieka

Jako Rzecznik Praw Obywatelskich, który pełni także funkcję niezależnego organu ds. równego traktowania, chciałbym stanowczo potępić ataki na siedziby organizacji pozarządowych działających na rzecz osób LGBT – Lambdy Warszawa i Kampanii Przeciw Homofobii –  które miały miejsce w Warszawie w ostatnich dniach. Jednocześnie wzywam organy ścigania do dołożenia wszelkich starań w celu wykrycia sprawców i ich właściwego ukarania.

Oba ataki wydają się być motywowane uprzedzeniami sprawców względem osób nieheteroseksualnych i jako przestępstwa o charakterze dyskryminacyjnym powinny spotkać się ze stanowczą reakcją państwa.

Zniszczenie mienia czy znieważenie, którego motywem jest orientacja seksualna osób, na rzecz których działają Lambda Warszawa i Kampania Przeciw Homofobii, ma charakter przestępstwa z nienawiści i jako takie, zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, wiąże się z obowiązkiem państwa zbadania motywów sprawców, ujawnienia ewentualnych uprzedzeń i surowego ich ukarania.

Jak wielokrotnie podkreślał Trybunał, jednakowe traktowanie przypadków przemocy motywowanej uprzedzeniami i przypadków pozbawionych takiego elementu jest równoznaczne z „przymykaniem oczu” na swoisty charakter takich czynów, które są szczególnie destrukcyjne dla praw podstawowych. Ze względu na daleko idące skutki przestępstw będących przejawem dyskryminacji, władze są zobowiązane użyć wszelkich dostępnych środków w celu ochrony ofiar tych przestępstw, wzmacniając w ten sposób demokratyczną wizję społeczeństwa, w którym rozmaitość nie jest odbierana jako zagrożenie, ale źródło jego bogactwa (por. § 145 wyroku ETPCz z dnia 6 lipca 2005 r. w sprawie Nachova i inni przeciwko Bułgarii, skarga nr 43577/98 i 433579/98).

Z niepokojem odnotowuję rosnącą liczbę ataków na osoby i organizacje pozarządowe podejmujące działania na rzecz ochrony praw człowieka i podstawowych wolności i przeciwstawiające się nienawiści.

Na szczególne zagrożenia, na jakie narażeni są obrońcy praw człowieka, zwrócił uwagę w swoim raporcie Specjalny Sprawozdawca ONZ ds. obrońców praw człowieka (raport o sytuacji obrońców praw człowieka przedłożony przez Sekretarza Generalnego ONZ Zgromadzeniu Ogólnemu z dnia z dnia 30 lipca 2015 r., A/70/217).

Obowiązkiem państw, jak wynika z przyjętej rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ Deklaracji o przynależnych jednostkom, grupom i podmiotom społecznym prawie i obowiązku propagowania i ochrony powszechnie uznanych praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 8 marca 1999 r. (A/RES/53/144), jest wobec tego zapewnienie skutecznych środków ochrony i efektywnego śledztwa w przypadku naruszenia praw takich osób i organizacji.

Brak stanowczej reakcji państwa na przypadki zastraszania organizacji pozarządowych działających na rzecz praw człowieka może być odbierany jako milcząca akceptacja władz dla przejawów dyskryminacji i legitymizacja nienawiści przeciwko przedstawicielom grup narażonych na nierówne traktowanie. Z tego powodu, wszelkie przypadki ataków na tego rodzaju organizacje, powinny zostać także potępione przez przedstawicieli władzy publicznej, w celu budowania w ofiarach przestępstw motywowanych uprzedzeniami przekonania o tym, że zasługują na skuteczną ochronę, a przypadki naruszeń ich praw podstawowych nie są władzy publicznej obojętne.