Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Na podstawie skarg kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich oraz doniesień medialnych Rzecznik powziął informację o piśmie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji skierowanym do Fundacji Wolni Obywatele RP.

W piśmie tym zawarte zostało wezwanie do zaprzestania naruszenia przez Zarząd Fundacji przepisów prawa powszechnie obowiązującego i postanowień Statutu Fundacji. Wywołało ono obawy przedstawicieli Fundacji dotyczące możliwości ograniczenia realizowania przez Fundację legalnych działań, takich jak organizowanie zgromadzeń publicznych.

We wspomnianym piśmie nie wskazano precyzyjnie, w jaki sposób zostały naruszone przepisy Statutu Fundacji oraz nie wskazano konkretnych przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które w ocenie Ministerstwa, zostały naruszone. W piśmie zawarto jedynie lakoniczny opis działań Fundacji polegających na organizowaniu zgromadzeń publicznych w tym samym miejscu i czasie, w którym na podstawie przepisów Prawa o zgromadzeniach organizowane są cykliczne zgromadzenia publiczne odbywające się w celu oddania hołdu ofiarom katastrofy w Smoleńsku.

Rzecznik zwrócił uwagę, że organizowanie zgromadzeń publicznych odbywających się w tym samym miejscu i czasie celem prezentowania odmiennych poglądów nie jest co do zasady zabronione na gruncie Prawa o zgromadzeniach. Art. 12 ust. 1 tej ustawy przewiduje jedynie ograniczenie w postaci przyznania wyboru miejsca i czasu zgromadzenia jednemu z organizatorów w przypadkach, gdy nie jest możliwe odbycie obu zgromadzeń w taki sposób, aby ich przebieg nie zagrażał życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach. We wskazanym piśmie Ministerstwa nie wskazano jednak, czy w niniejszej sprawie stwierdzono występowanie tego rodzaju zagrożeń.

Ponadto, w ustawie przewidziano mechanizmy gwarantujące pokojowy charakter zgromadzeń, takie jak możliwość rozwiązania zgromadzenia w określonych sytuacjach po uprzednim dwukrotnym ostrzeżeniu uczestników zgromadzenia. Sama okoliczność organizowania kontrdemonstracji nie może być bowiem przesłanką ograniczenia wolności zgromadzeń publicznych.

Dopuszczalne jest głoszenie przez Fundację krytycznych opinii dotyczących działań podejmowanych przez organy publiczne. Konstytucja gwarantuje wolność słowa, a zgromadzenia publiczne ze swej istoty służą do manifestowania w przestrzeni publicznej określonych poglądów, także o charakterze politycznym.

Rzecznik zwrócił się Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w niniejszej sprawie i poinformowanie o dalszych działaniach podejmowanych względem Fundacji. W szczególności poprosił o sprecyzowanie zarzutów naruszenia przez Zarząd Fundacji przepisów prawa powszechnie obowiązującego i postanowień Statutu.