Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Spotkanie w Skarżysku-Kamiennej poświęcone było głównie probemom miejsowości, która stara się inwestować i rozwijać się, ale jej gospodarze, osoby w sile wieku, nie umieją zrozumieć tego, jakie są potrzeby seniorów. A seniorzy z kolei  o tym sami nie mówią.

RPO jest urzędnikiem specjalnie powołanym po to, by pilnować praw i wolności. Nie zastępuje władz, sądów ani prokuratury, ale może zabierać głos i wskazywać, jakie problemy mają ludzie – mówił Adam Bodnar otwierając w spotkanie w Skarżysku-Kamiennej, pierwsze z cyklu spotkań RPO w województwie świętokrzyskim i podkarpackim, które potrwają do końca tygodnia (do 26 stycznia).

Kielce rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar odwiedził dwa lata temu, do tej pory jednak nie miał okazji rozmawiać z mieszkańcami innych miejscowości regionu.

- Po to robimy takie spotkania jak to w Skarżysku-Kamiennej, by zbierać informacje o problemach, które ludzie mają. Chcemy wiedzieć, co w Polsce działa, a co nie, i zastanowić się co wspólnie razem możemy poprawić.

Na spotkanie z rzecznikiem w Miejskim Centrum Kultury im. Leopolda Staffa przyszło ponad 40 osób, przede wszystkim seniorzy.

Prawa konsumenta: powinniśmy je znać

Miejskie rzeczniczki konsumenta, które przyszły na spotkanie, apelowały do zebranych, by dokładnie czytali umowy. Bo podpisanie czegoś, czego się dokładnie nie rozumie, to proszenie się o kłopoty. Przy okazji rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar opowiedział o swojej współpracy z rzecznikami konsumentów, urzędnikami samorządowymi, którzy pomagają ludziom w sporach konsumenckich, np. telekomunikacyjnych, o dostawę energii czy w przypadku wad w kupionych produktach.

To dzięki ich sygnałom RPO wystąpił np. w grudniu o to, by umowy na dostawę energii były pisane bardziej zrozumiałym językiem. Z rzecznikami RPO chce współpracować – wraz z Rzecznikiem Finansowym – w sprawach kredytów zwanych „frankowymi”, by wesprzeć ludzi w korzystaniu swoich praw i w pisaniu reklamacji do banków, jeśli uważają, że ich umowy nie działają tak jak powinny. Spotkanie z „frankowiczami” odbyło się przed rokiem w Kielcach i – zdaniem skrżyskiej rzeczniczki konsumentów – bardzo ludziom pomogło.

Prawa seniorów: upominajmy się o nie

Rozwój miejscowości odbywa się bez uwzględniania potrzeb seniorów – mówiła uczestniczka spotkania, która z dumą powiedziała, że ma 87 lat.  Np. nowe dworce budowane są za daleko. Spotkania publiczne są organizowane tak, że niewiele słychać – a przecież z wiekiem słuch słabnie.

- Wyzwaniem wszystkich władz jest dostosowanie przestrzeni do potrzeb seniorów – mówił Adam Bodnar. Apelował, by korzystać z wiedzy ekspertów RPO zgromadzonej w opracowaniu „Przestrzeń publiczna przyjazna seniorom”.

Problem osób niedosłyszących jest także bardzo ważny. Sugestia, że także organizatorom zgromadzeń religijnych warto przypominać o problemie dobrego nagłaśniania, jest ważna.

- Najważniejsze jest to, by się o swoje prawa upominać – powiedziała Barbara Imiołczyk, dyrektorka Centrum Projektów Społecznych w Biurze RPO (odpowiada za organizację spotkań regionalnych rzecznika) oraz współprzewodnicząca Komisji Ekspertów ds. Osób Głuchych. – Ludzie młodsi mogą po prostu tego nie wiedzieć, jak wygląda świat z perspektywy seniora. Bardzo długo byliśmy społeczeństwem młodym. Ale to się zmienia – i musimy głośno o tym mówić. Zbierać informacje o najważniejszych problemach w przestrzeni miejskiej (czy są toalety, czy ławki mają odpowiednie poręcze itp. Itd.). Składać petycje. Macie Państwo klub seniora. Zróbcie razem audyt tego, czego Wam w mieście brakuje. Bo to tylko Wy wiecie – zaapelowała Barbara Imiołczyk.

Władza na Facebooku, komentuje, a na pisma nie odpowiada

Nasza władza lokalna komunikuje się z nami (i komentuje w przykry sposób ) na Faceboku, na pisma i pytania nie odpowiada.

Mamy problemy np. z zalewanymi piwnicami. Ale wnioski w tej sprawie są wyśmiewane.

RPO Adam Bodnar: Mamy – jako obywatele – prawo do kontroli władz publicznych.

Pierwszym prawem jest prawo dostępu do informacji publicznej. Jeśli składamy wniosek o dostęp do informacji publicznej, mamy prawo do odpowiedzi (lub do formalnej decyzji odmownej, z którą można iść do sądu).  Niestety to prawo nie jest często realizowane, ale jest też sporo organizacji społecznych, które wiedzą, jak to prawo egzekwować (np. Watchdog Polska). Zadanie dla nas: nauczyć władze lokalne, że prawo dostępu do informacji ma być respektowane.

Drugim prawem jest prawo do petycji. Petycja zgłoszona do władz musi być opublikowana w Biuletynie Informacji Publicznej, musi być na nią formalna odpowiedź. To nowe prawo (od 2015 r.), władze samorządowe się dopiero tego uczą. Trzeba to egzekwować.

Trzecie prawo – dostęp do kolegialnych posiedzeń władz. Prawo wstępu (choć nie zabierania głosu).

Drugą ważną tu pokazaną sprawą jest wykorzystywanie mediów społecznościowych w sprawowaniu władzy. Moim zdaniem te media powinny służyć do lepszego komunikowania, ale nie do tworzenia napięć i zastępowania komentarzami formalnych decyzji.

Barbara Imiołczyk: Tak bardzo brakuje nam kultury relacji. Jeśli urzędnik, ten lepiej wykształcony, ze specjalistyczną wiedzą, nie rozumie, że ma pomagać, a nie wywyższać się, to musimy reagować.

Emerytury: ile mamy czekać na rozpatrzenie odwołania po obniżeniu emerytur za pracę w MSW

16 grudnia 2016 r. w sali kolumnowej posłowie przyjęli ustawę obniżającą świadczenia wszystkim, którzy choćby jeden dzień pracowali w komórkach MSW, które ustawodawca uznał za wspierające ustrój totalitarny. Ustawa objęła wiele osób, które uważają, że ukarane zostały niesprawiedliwie – piłkarzy, lekarzy, informatyków, dzieci z niepełnosprawnościami pobierające renty po rodzicach, funkcjonariuszy, którzy po 1989 r. pozytywnie przeszli weryfikację i przez lata z oddaniem służyli III RP.

Ustawa z 16 grudnia pozwala ministrowi cofać decyzję o obniżeniu emerytury, jeśli ktoś o to wystąpi i dobrze uargumentuje. Ale do tej pory żaden wniosek nie został jeszcze rozpatrzony. Pierwsze decyzje mają zapadać w kwietniu Uczestnicy spotkania w Starachowicach pytali, jakie mają szanse na rozpatrzenie wniosku i kiedy może to nastąpić (obniżenie świadczeń nastąpiło od października).

RPO przypomniał, że decyzję o obniżeniu świadczenia można zaskarżyć do sądu. Tyle że właściwym do takich spraw jest tylko jeden sąd w Polsce, więc zostanie zalany pozwami. Można oczywiście skarżyć się na przewlekłość postępowania, to jednak długa droga…

Nie wiadomo, jak sąd będzie orzekał. Rzecznik jednak zamierza przyłączyć się do kilku takich spraw (ma takie uprawnienia).

Trzecią drogą dla osób dotkniętych jest wystąpienie do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. 

RPO przypomniał, że sprawie tej ustawy poświęcony był cały panel w czasie I Kongresu Praw Obywatelskich (więcej informacji).

Wysokość świadczeń

- No dobrze, a kto się ujmie za nami, którzy mamy najniższe emerytury przyznane zgodnie z prawem.

RPO: Tak, to prawda, w Polsce jest bardzo wiele takich osób. Twórcy reformy obcinającej świadczenia mundurowe przekonywali do niej mówiąc, że, że teraz będzie sprawiedliwie, bo wszyscy będą mieli małe świadczenia.

Bardzo trudno jest problem niskich świadczeń rozwiązać, bo są one tak naprawdę wypłacane z budżetu. Bez decyzji czysto politycznych niewiele da się zrobić. Rzecznik może się upominać w sprawach indywidualnych – kiedy komuś coś źle przeliczono, czy nie uwzględniono pracy w ciężkich warunkach.

Kto się zatem ma ująć? Politycy – odpowiedział Adam Bodnar.

To bardziej generalny problem: nie mamy do kogo się zwrócić. Nie starcza na leki albo na czynsz. Nie starcza na pomoc dla dzieci. I nie wiemy, gdzie iść.

Budowa ulicy Ponurego w Skarżysku. Prawa żab czy mieszkańców? A może prawo do konsultacji?

O budowę tej ulicy lokalna społeczność starała się od lat, bo ulicą ciężko przejechać, ale też przejść - zwłaszcza osobom starszym.  Teraz okazało się, że droga nie będzie miała 2,5 km, a 1,5km , bo z funduszy na drogę będą budowane przepusty dla żab. Nasze bezpieczeństwo jest mniej ważne. Wnioski mieszkańców osiedla przy drodze nie zostały na etapie planowania uwzględnione.

RPO: Żaby czy ludzie, to dobrze brzmi, ale przecież dobrze wiemy, że w interesie wszystkich jest to, by budować tak, by nie niszczyć przyrody.

Rzecznik nie może kwestionować tych decyzji. Może jednak sprawdzić, czy procedury konsultacyjne były przestrzegane w tej sprawie. 

Podsumowanie

- Najważniejsze jest, żeby nam Pan powiedział, gdzie mamy się zgłaszać z problemami – podsumowali uczestnicy spotkania.

RPO: Nie zawsze wystarczy poinformować. Czasem musimy się sprawą zająć, bo nie jest łatwa. Pamiętajcie Państwo, że są też punkty nieodpłatnej pomocy prawnej. A z naszego informatora możecie dowiedzieć się o tym, jakie mamy w Polsce infolinie.

• Z pomocy RPO można też korzystać w Kielcach w punkcie przyjęć interesantów RPO.

• W spotkaniu uczestniczyła także prawniczka Biura Rzecznika, która przyjmowała wnioski indywidualne.