Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Wydawanie wypisów aktów notarialnych osobom trzecim

Data:
Tagi: sądy

W wystąpieniu do Ministra Sprawiedliwości Rzecznik Praw Obywatelskich poruszył problem przepisów ustawy Prawo o notariacie. Regulują one wydawanie wypisów aktów notarialnych osobom trzecim, które nie są stronami czynności notarialnej ani osobami, dla których zastrzeżono w akcie notarialnym prawo otrzymania wypisu. Ustawodawca przewidział drogę sądową dla rozstrzygnięcia, czy osoba trzecia, w sytuacji braku zgody stron postępowania, może otrzymać wypis aktu notarialnego. Postanowienia sądu w tej kwestii nie można zaskarżyć.

Obowiązująca regulacja wzbudza wątpliwości Rzecznika z dwóch powodów. Po pierwsze, brak jakiegokolwiek unormowania podstaw rozstrzygnięcia sądu. W obecnym stanie prawnym można jedynie przypuszczać, że rozpoznając sprawę sąd bierze pod uwagę interes prawny osoby trzeciej w otrzymaniu wypisu oraz konieczność ochrony interesów stron aktu notarialnego, zwłaszcza w zakresie niejawności informacji zawartych w akcie. Kolejnym problemem ujawniającym się na tle omawianej regulacji jest to, że postępowanie w sprawie wydania wypisu aktu notarialnego jest jednoinstancyjne.

Poruszony w wystąpieniu problem ma istotne znaczenie dla obrotu prawnego: wypis aktu notarialnego jest konieczny, aby wszcząć proces o unieważnienie umowy, która narusza interesy osoby trzeciej (np. z pominięciem prawa pierwokupu), bądź by podważać ważność testamentu przez osobę, która została w nim pominięta. Z drugiej strony, odmowa dostępu do aktu notarialnego może być kluczowa dla ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa: z tych względów strona aktu notarialnego powinna dysponować środkami zaskarżenia od orzeczenia o udostępnieniu wypisu, które zapewnią ochronę tajemnicy gospodarczej.

Zdaniem Rzecznika konieczne jest rozważenie, czy wyłączenie możliwości zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji jest zgodne z konstytucją. Zapewnienie właściwej kontroli instancyjnej, spełniającej standardy konstytucyjne, wymaga również wyraźnego określenia w ustawie przesłanek wydania wypisu aktu notarialnego osobie trzeciej.

 

Ważne linki:

Autor informacji: Katarzyna Kaleta-Sennik
Data publikacji:
Osoba udostępniająca: Mariusz Masłowiecki - BIP
Data:
Operator: Mariusz Masłowiecki - BIP