Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie praw osób podejrzanych.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości z postulatem dokonania przeglądu przepisów dotyczących osób podejrzanych i rozważenia możliwości rozszerzenia ich uprawnień procesowych.

Konieczne wydaje się precyzyjne ustalenie definicji „osoby podejrzanej”, a także katalogu jej praw i obowiązków w postępowaniu karnym. Jest to szczególnie istotne z uwagi na fakt, że wobec osoby podejrzanej można zastosować czynności procesowe, takie jak zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie na zarządzenie prokuratora, a także pobrać odciski daktyloskopijne, wymaz ze śluzówki policzków, włosy, ślinę, próbki pisma, zapachu, wykonać fotografię lub utrwalić głos osoby podejrzanej.

Można uznać, że obecnie status osoby podejrzanej jest z nieuzasadnionych powodów gorszy niż podejrzanego lub oskarżonego. Istnieje obawa, że organy wymiaru sprawiedliwości mogą utrzymywać świadka w grupie osób podejrzanych i prowadzić wobec niego czynności, których przeprowadzenie byłoby utrudnione w przypadku nadania mu statusu podejrzanego. Taki stan rzeczy wywołuje wątpliwości co do zgodności z konstytucyjnym prawem do obrony i przemawia za wzmocnieniem statusu osoby podejrzanej.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Sprawiedliwości w odpowiedzi z dnia 9 marca 2016 r. podzielił opinię Rzecznika. Zapowiedział, że konieczne zmiany w tym zakresie zostaną wprowadzone w ramach wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności. Ministerstwo Sprawiedliwości wystąpiło z wnioskiem o zgłoszenie projektu wprowadzającego tę dyrektywę do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów z terminem realizacji do końca II kwartału 2016 r.
Minister wskazał ponadto, że projekt przewiduje zachowanie odrębnego statusu osoby podejrzanej i podejrzanego, przy jednoczesnym rozszerzeniu gwarancji procesowych osoby podejrzanej. Projektuje się także uporządkowanie regulacji dotyczących osoby podejrzanej. Wprowadzone zostaną mechanizmy służące lepszej realizacji prawa do obrony. Projekt przyznaje osobie podejrzanej prawo do kontaktu z obrońcą i jego obecności w toku pierwszych czynności, takich jak zatrzymanie, okazanie. Przyjęte rozwiązanie przyczyni się do efektywniejszej realizacji prawa do obrony również w toku dalszych czynności postępowania.