Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie aktywizacji osób z niepełnosprawnościami.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich zwracają się osoby z niepełnosprawnościami, w tym także legitymujące się dokumentami potwierdzającymi wysokie kwalifikacje oraz znajomość języków obcych, skarżąc się na brak możliwości znalezienia odpowiedniego zatrudnienia. Osobom tym, z uwagi na posiadane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, oferowane są stanowiska pracy głównie w ochronie lub firmach sprzątających. W skargach podnoszone jest także niewystarczające zaangażowanie służb zatrudnienia w podejmowanie działań zmierzających do znalezienia miejsc pracy i stanowisk odpowiadających umiejętnościom i aspiracjom tej grupy osób.

Zarzuty te potwierdza raport Najwyższej Izby Kontroli "Aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych przez powiatowe urzędy pracy" wskazując, iż prowadzona przez powiatowe urzędy pracy aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnościami nie była skuteczna i nie umożliwiła wejścia na rynek pracy bądź też powrót na ten rynek. Zdaniem NIK, na niską skuteczność powiatowych urzędów pracy w zakresie aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami wpływ miał brak spójnej polityki rynku pracy, a w szczególności brak bieżącego analizowania potrzeb osób pozostających bez pracy oraz rzadko podejmowane aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Istotną barierą w znalezieniu satysfakcjonującej pracy, co także zostało wskazane w raporcie, są stereotypy i uprzedzenia pracodawców, dotyczące osób z niepełnosprawnościami jako pracowników. Wydaje się, że jednym z rozwiązań, które mogłoby wpłynąć na zwiększenie zatrudnienia osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności jest wsparcie w formie zatrudnienia wspomaganego.

Niewątpliwą barierą w rozwoju tego rodzaju usług w Polsce jest realizowanie jej wyłącznie przez organizacje pozarządowe posiadające status stowarzyszenia rejestrowego, fundacji bądź też związku stowarzyszeń oraz brak stałego źródła finansowania podejmowanych przez nie działań, co przekłada się na ograniczenie liczby osób mogących korzystać ze wsparcia trenera pracy. Tymczasem o skuteczności tej formy wsparcia w aktywizacji osób z niepełnosprawnościami pozytywnie wypowiadali się nie tylko eksperci biorący udział w seminarium "Przeszłość-Teraźniejszość-Przyszłość", ale także beneficjenci tej usługi, dzięki której zdobyli i utrzymują zatrudnienie, co stanowi ważny element niezależnego życia.

Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przekazanie stanowiska w przedstawionych kwestiach.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej w piśmie z 3 lutego 2023 r. podkreślił, że włączanie osób z niepełnosprawnościami na rynek pracy jest procesem wymagającym zaangażowania instytucji statutowo odpowiedzialnych za wspieranie tej grupy osób, organizacji pozarządowych działających w tym obszarze, instytucji rynku pracy, jak i samych osób z niepełnosprawnościami. Wskazał także, że wyrazem troski państwa polskiego o poprawę sytuacji osób niepełnosprawnych, a w tym ich aktywności na rynku pracy jest Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030 przyjęta uchwałą nr 27 Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2021 r. Jednym z kluczowych obszarów Strategii jest priorytet „Praca”. W ramach tego priorytetu przewidziano działania mające skutkować większą aktywnością zawodową osób niepełnosprawnych i większymi możliwościami zatrudnienia w otwartym, integracyjnym i dostępnym środowisku pracy. Głównym celem zaprojektowanych rozwiązań w ramach tego obszaru jest zapewnienie osobom niepełnosprawnym możliwości realizacji prawa do pracy na zasadzie równości z innymi osobami. Ponadto, w ramach realizacji Programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 (FERS) realizowane będzie wsparcie na rzecz m.in. poprawy sytuacji osób na rynku pracy, zwiększenia dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami, zapewnienia opieki nad dziećmi, podnoszenia jakości edukacji i rozwoju kompetencji, integracji społecznej, rozwoju usług społecznych i ekonomii społecznej oraz ochrony zdrowia. Jednym ze strategicznych celów FERS będzie zapewnienie równych szans dla osób niepełnosprawnych. Minister podkreśliła, również że z jego z inicjatywy, w ramach wsparcia osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin zaplanowano działania, które przyczynią się do zmian systemowych m.in. w obszarze zatrudnienia wspomaganego (ZW).