Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego w sprawie nieprawidłowości w działaniach prokuratury wobec przypadków propagowania i rozpowszechniania publikacji o treści antysemickiej z dnia 2003-12-04.

Adresat:
MINISTERSTWO SPRAWIEDLIWOŚCI
Sygnatura:
RPO/454786/03/I/4 RZ
Data sprawy:
2003-12-04
Rodzaj sprawy:
wniosek o podjęcie inicjatywy prawodawczej (WGI)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego
Wynik sprawy:
Opis sprawy:

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego w sprawie nieprawidłowości w działaniach prokuratury wobec przypadków propagowania i rozpowszechniania publikacji o treści antysemickiej.

Rzecznik z niepokojem dostrzega od kilku lat praktykę jednostek prokuratury stanowiącą jego zdaniem niewłaściwą reakcję na nasilające się przypadki propagowania i rozpowszechniania informacji, książek i broszur o treści antysemickiej. Do Rzecznika kierowane są skargi przedstawicieli organizacji obywatelskich działających na rzecz przeciwstawiania się ksenofobii, rasizmowi i praktykom dyskryminacyjnym, w których podnoszą, iż dochodzenia bądź śledztwa w sprawach objętych zarzutem z art. 256 Kodeksu karnego (nawoływanie do nienawiści na tle różnic narodowościowych) i 257 Kodeksu karnego (publiczne znieważanie ze względu na narodowość) są obarczone licznymi nieprawidłowościami. Jednostki prokuratury nie uważają czynów, których znamiona opisane są w art. 256 i 257 Kk za przestępstwa, których sprawcy powinni być ścigani i o których winie lub jej braku powinien się wypowiedzieć niezawisły sąd. Zbyt często można obserwować odmowy podejmowania takich spraw przez organy ścigania lub ich umarzanie na wczesnym etapie. Rzecznik zwrócił się o rozważenie zmiany art. 257 Kk, aby przestępstwo to obejmowało również poniżenie: "Kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej osoby lub pomawia z takiego powodu grupę ludności albo poszczególną osobę o właściwości, które mogą ją poniżyć w opinii publicznej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3". Proponowany zapis pozwoliłby na objęcie tego rodzaju zachowań ściganiem z urzędu, wzmacniając zarazem pozycję procesową osób pokrzywdzonych przestępstwem z art. 257 Kk.

 


Data odpowiedzi:
2004-01-30
Opis odpowiedzi:

Prokurator Krajowy - Zastępca Prokuratora Generalnego (30.01.2004 r.) poinformował, że według stanu na dzień 31.12.2003 r., na przestrzeni ostatnich 2 lat we wszystkich prokuraturach na terenie kraju prowadzonych było 11 postępowań w sprawach o przestępstwa z art. 256 Kk i 257 Kk odnośnie rozpowszechniania publikacji o treści antysemickiej oraz publicznego znieważania Narodu Żydowskiego. W jednej sprawie skierowano akt oskarżenia do sądu, w ośmiu umorzono postępowanie przygotowawcze lub odmówiono wszczęcia dochodzenia, a dwie sprawy są w toku. Zjawisko antysemityzmu w polskich publikacjach ma zatem charakter marginalny i na pewno nie można przypisać mu tendencji nasilającej się. W badanych sprawach, o ile w ogóle powoływano biegłych, byli to historycy i politolodzy. Prokurator Krajowy podziela pogląd, że pomocny w zakresie ustaleń w tego typu sprawach byłby biegły językoznawca. Jednocześnie prokuratura nie opowiada się za potrzebą nowelizacji art. 257 Kk.