Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego przy Ministrze Sprawiedliwości w sprawie braku możliwości zaskarżenia decyzji sądu negatywnie ustosunkowującej się do kwestii wznowienia postępowania z przyczyn określonych w art. 542 § 3 Kodeksu postępowania karnego z dnia 2012-06-21.
Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego przy Ministrze Sprawiedliwości w sprawie braku możliwości zaskarżenia decyzji sądu negatywnie ustosunkowującej się do kwestii wznowienia postępowania z przyczyn określonych w art. 542 § 3 Kodeksu postępowania karnego.
Problematyka omówiona w wystąpieniu wyłoniła się na tle spraw podejmowanych w Biurze RPO. Zgodnie z art. 542 § 1 k.p.k. wznowienie postępowania może nastąpić na wniosek strony lub z urzędu. Wznowienie postępowania na podstawie art. 542 § 3 k.p.k. w związku z ujawnieniem się jednego z uchybień wymienionych w art. 439 § 1 k.p.k. może nastąpić tylko z urzędu, nie zaś na wniosek strony, która w sprawie o wznowienie postępowania z urzędu nie posiada żadnych uprawnień, w tym do inicjowania takiego postępowania, czy zaskarżania decyzji zapadających w postępowaniu. Strona może skorzystać z instytucji uregulowanej w art. 9 § 2 k.p.k. i zasygnalizować sądowi istnienie uchybień z art. 439 § 1 k.p.k., jednak sąd, w razie niestwierdzenia istnienia zasygnalizowanego przez stronę uchybienia - nie jest zobligowany do ustosunkowania się do wniosku w formie decyzji procesowej. Jeżeli sąd wskutek sygnalizacji strony wyda decyzję procesową negatywnie ustosunkowującą się do kwestii wznowienia postępowania z przyczyn określonych w art. 542 § 3, to stronie nie przysługuje żądanie, w drodze środka odwoławczego, kontroli stanowiska sądu. Mając na uwadze standardy konstytucyjne wyrażone w art. 78 Konstytucji RP, należałoby rozważyć przyznanie stronie prawa do otrzymania decyzji procesowej sądu w zakresie braku podstaw do wznowienia postępowania z urzędu, od której przysługiwałby środek zaskarżenia. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o poinformowanie, czy przewidywane są zmiany legislacyjne, które stanowiłyby rozwiązanie przedstawionego problemu.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (07.11.2012 r.) poinformował, że zagadnienie dotyczące braku możliwości zaskarżenia decyzji sądu o odmowie wznowienia postępowania z przyczyn określonych w art. 542 § 3 k.p.k. zostało przedstawione Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego działającej przy Ministrze Sprawiedliwości. W ocenie Komisji, w przypadkach wskazywanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich, mamy do czynienia z kategorią sytuacji, w których dopuszczalne jest wyłączenie z ogólnych reguł zaskarżania orzeczeń, określonych w art. 78 Konstytucji zdanie pierwsze, ze względu na funkcje i konsekwencje procesowe uchybień, wymienionych w art. 439 § 1 k.p.k. Biorąc zatem pod uwagę stanowisko Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, stwierdzić należy, że nie ma konieczności podjęcia prac legislacyjnych mających na celu zmianę obowiązującego stanu prawnego, w kierunku wskazanym przez Rzecznika Praw Obywatelskich.