Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W Ostródzie jednorazowy bilet komunikacji miejskiej można kupić tylko w formie bezgotówkowej. Za gotówkę można nabyć jedynie bilet tygodniowy i miesięczny
• Budzi to wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich, zwłaszcza że świadczenie usług przewozu jest zadaniem własnym gminy i jest przez nią organizowane oraz finansowane
• Problem wpisuje się w wykluczenie cyfrowe seniorów i innych osób o ograniczonych kompetencjach cyfrowych

Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego Biura RPO Piotr Mierzejewski prosi o stanowisko burmistrza Ostródy Zbigniewa Michalaka.

Do Rzecznika docierają skargi obywateli, że firma, która na zlecenie miasta wykonuje transport publiczny wprowadziła zasadę, zgodnie z którą zakup biletów jednorazowych jest możliwy wyłącznie w formie bezgotówkowej (kartą kredytową lub płatnością nfc na urządzeniach mobilnych, pod warunkiem przypisania do używanego oprogramowania karty kredytowej). Osoby niemające możliwości płatności bezgotówkowej  mogą za gotówkę nabyć bilet tygodniowy i miesięczny.

Budzi to wątpliwości Rzecznika, biorąc pod uwagę, że spółka Żegluga Ostródzko-Elbląska Sp. z o.o. jest spółką komunalną, a świadczenie usług przewozu jest zadaniem własnym gminy i jest przez nią organizowane oraz finansowane.

Problem wpisuje się w wykluczenie cyfrowe seniorów i innych osób o ograniczonych kompetencjach cyfrowych. Opisane zasady zakupu biletów jednorazowych, wraz z umożliwieniem zakupu przy pomocy gotówki wyłącznie biletów okresowych, tylko w jednym punkcie obsługi pasażera na terenie gminy, mogą ograniczać dostępność transportu zbiorowego a tym samym prowadzić do wykluczenia komunikacyjnego. 

W  ocenie Rzecznika  należy ze szczególną ostrożnością formułować przepisy prawa miejscowego i postanowienia regulaminowe, które mogą się przyczynić do rozwoju  tego zjawiska.

Konstytucja (art. 166 ust. 1) i ustawa o samorządzie gminnym, zobowiązując do zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty, nakłada na gminę obowiązek urzeczywistnienia tych potrzeb społecznych lokalnej wspólnoty, które mieszczą się w zakresie działania gminy, są potrzebami powszechnymi lub dominującymi i służą realizacji ogólnych, wspólnych kategorii interesów prawnych tej społeczności. W tym znaczeniu stają się one potrzebami o charakterze publicznym. 

W ocenie RPO dopuszczalne jest podejmowanie przez gminę działań służących przekonywaniu mieszkańców do płatności bezgotówkowych za przejazdy komunikacją miejską i wprowadzenie preferencji w tym zakresie polegających np. na rezygnacji z opłat manipulacyjnych. Niemniej zgodnie z art. 31 ustawy o Narodowym Banku Polskim,  znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety. A znaki pieniężna emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi w  Polsce.

Z tych względów gmina (czy też spółka komunalna) nie powinna w drodze regulacji wewnętrznych doprowadzić do faktycznego wyłączenia możliwości opłacenia przejazdu komunikacją miejską w formie gotówkowej.

V.815.7.2023