Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W sprawie oskarżonego X sąd zgodził się na wyjście z więzienia za kaucją. Rodzina pieniądze wpłaciła, ma dowód wpłaty, ale X na wolność nie wyszedł, bo prokurator złożył zażalenie. W ocenie Rzecznika przyczyną takiego stanu rzeczy są różnice w interpretacji prawa istniejące w orzecznictwie sądów. Sąd Najwyższy odmówił jednak podjęcia uchwały w sprawie pytania prawnego RPO dotyczącego tzw. warunkowego tymczasowego aresztowania.

RPO zwracał uwagę, że  nie zawsze - jeśli sąd zdecyduje o możliwości wpłacenia poręczenia, a oskarżony skorzysta z tego prawa - jest to jednoznaczne z jego wyjściem na wolność. Dochodzi bowiem do sytuacji, gdy w chwili złożenia zażalenia przez prokuratora wykonanie orzeczenia sądu jest wstrzymywane.

Z ustnego uzasadnienia wynika następujący pogląd prawny SN: odmienne stanowiska sądów nie są wynikiem odmiennej wykładni prawa, lecz tak naprawdę tego, że sytuacje nieco się różniły. Bowiem choć ludzie sądzą, że do wpłacenia kaucji dochodzi w momencie przelania sumy na konto sadu, to jest to tylko pierwszy etap procedury – złożenie tzw. przedmiotu poręczenia. Kluczowy jest dopiero drugi krok -  gdy sąd sporządza protokół przyjęcia poręczenia majątkowego, a osoba składająca poręczenie jest pouczana, w jakim przypadku pieniądze (przedmiot poręczenia) mogą przepaść (takie samo stanowisko w tej sprawie reprezentował Prokurator Generalny).

Dzięki   pytaniu prawnemu  Rzecznika Praw Obywatelskich Sąd Najwyższy  wyjaśnił jak powinna wyglądać praktyka w takich sytuacjach
Sąd Najwyższy stwierdził więc, że

• jeśli protokół został sporządzony, a wpłacający kaucję pouczony, to od tej chwili nie można wstrzymać wykonania orzeczenia o tymczasowym warunkowym aresztowaniu (czyli o zwolnieniu za kaucją)

Gdyby w tej sytuacji prokuratora wniósł zażalenie, a sąd odwoławczy podzielił to stanowisko, to procedura tymczasowego aresztowania rozpoczynałaby się od początku. A oskarżonemu przysługiwałoby na to zażalenie.

• jeśli jednak sąd uzna zażalenie prokuratora za zasadne, zanim dopełniona zostanie procedura sporządzania protokołu przyjęcia kaucji, to nawet jeśli pieniądze już wpłynęły na konto sądu, do zgody na wyjście za kaucją nie dochodzi