Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Jak praktycznie wykorzystać  „Protokół Stambulski” w pracy służb zajmujących się cudzoziemcami i osobami pozbawionymi wolności - w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich zorganizowaliśmy 3 lutego panel dyskusyjno-promocyjny na ten temat. 

„Protokół Stambulski” jest dokumentem przygotowanym przez Organizację Narodów Zjednoczonych, który stanowi podręcznik skutecznego badania i dokumentowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. 

Wnioski płynące z dyskusji są następujące:

1. Nie mamy jednolitej procedury identyfikacji ofiar tortur i nieludzkiego traktowania czy karania, co potwierdzają wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także wizytacje miejsc detencji w Polsce robione przez Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom (CPT) i Krajowy Mechanizm Prewencji.
2. Pilną sprawą jest organizacja szkoleń dotyczących Protokołu Stambulskiego dla lekarzy, prokuratorów i sędziów (w tym penitencjarnych) i pełnomocników procesowych. 
3. Szczególną rolę w systemie identyfikacji ofiar tortur powinni odgrywać lekarze. Ich wiedza jest kluczowa dla rzetelnego badania przypadków podejrzenia tortur. Należy wzmocnić system szkolenia przyszłych lekarzy, co jest zadaniem uczelni medycznych, a także lekarzy już wykonujących zawód, co stanowi wyzwanie dla Naczelnej Izby Lekarskiej.
4. Nie istnieją sprawne procedury separowania ofiar tortur czy niewłaściwego traktowania od ich sprawców.
5. Pomoc psychologiczna w przypadku podejrzenia tortur powinna obejmować nie tylko ofiary tych działań, ale także pracowników służb, którzy starają się nieść pomoc (np. funkcjonariuszy Straży Granicznej).
6. Należy opracować standardy badań lekarskich osób umieszczonych w pomieszczeniach dla osób zatrzymanych (PdOZ), tak aby badania były wykonywane przez fachowców wyczulonych w zakresie identyfikacji tortur oraz nieludzkiego traktowania.

W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele ministerstw (spraw wewnętrznych i administracji, spraw zagranicznych, sprawiedliwości, zdrowia), służb zajmujących się osobami pozbawionymi wolności (policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej), a także przedstawiciele Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Cudzoziemców, Naczelnej Rady Lekarskiej, Urzędu ds. Cudzoziemców, Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, sędziów penitencjarnych).

W spotkaniu wzięła również udział Marzena Ksel – przedstawiciel Europejskiego Komitetu ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) oraz ekspert Krajowego Mechanizmu Prewencji – Joanna Klara Żuchowska (lekarz chorób wewnętrznych). Konferencję otworzył Zastępca RPO Krzysztof Olkowicz.