Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Informacje m.in. o wieku, płci, wzroście, wadze czy wyniku testów sprawnościowych wszystkich uczniów trafią do publicznej bazy, która ma monitorować sprawność fizyczną i wyłaniać talenty
• Przetwarzanie danych, w tym danych wrażliwych, odbywa się jednak bez zgody uczniów czy rodziców
• Choć dane będą zanonimizowane, może to prowadzić do identyfikacji osoby, zwłaszcza w małych miejscowościach. A ujawnienie informacji np. o wadze dzieci naraża je na naruszenie ich prawa do prywatności oraz godności
• Gromadzenie i udostępnianie danych mogłoby się odbywać na zasadzie dobrowolności, za zgodą ucznia bądź rodzica – podkreśla Rzecznik Praw Obywatelskich
• AKTUALIZACJA:  Projektodawca nie przedłożył organowi nadzorczemu przedmiotowego projektu ustawy do zaopiniowania na etapie prac legislacyjnych, chociaż projekt dotyczył przetwarzania danych osobowych i to przetwarzania na dużą skalę - odpisał Prezes UODO
• Stosowanie w praktyce przepisów budzących wątpliwości z punktów widzenia prawa ochrony danych będzie natomiast przedmiotem postępowań kontrolnych i administracyjnych, prowadzonych wskutek złożonych skarg lub wskutek autonomicznej decyzji organu nadzorczego 
• AKTUALIZACJA2: W opinii Ministerstwa Edukacji i Nauki kwestia przekazywania tych danych szkole została w ustawie uregulowana w sposób wystarczający i nieodbiegający od analogicznych rozwiązań przyjętych w przypadku innych obowiązków rodziców, związanych z uczęszczaniem dzieci do przedszkola czy szkoły
• AKTUALIZACJA3: Żadne z przyjętych w ewidencji „Sportowe talenty” rozwiązań nie łamie obowiązujących standardów, które w szczególności miałyby naruszać prawo do prywatności oraz sfery godności uczniów - zapewnia minister sportu Kamil Bortniczuk

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk interweniuje w tej sprawie u ministra sportu i turystyki Kamila Bortniczuka oraz ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka.

Do RPO wpływają skargi w sprawie ewidencji „Sportowe talenty”, wprowadzonej ustawą z 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw. Wątpliwości dotyczą właściwej ochrony danych osobowych przetwarzanych w tej ewidencji, a także celowości i proporcjonalności niektórych przepisów z punktu widzenia poszanowania prawa do prywatności i ochrony danych osobowych gwarantowanych w Konstytucji RP oraz w rozporządzeniu unijnym RODO.

Artykuł 47 Konstytucji statuuje prawo jednostki do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz prawo decydowania o życiu osobistym. Ustanowienie ograniczeń praw i wolności jest możliwe na warunkach przewidzianych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, w szczególności ograniczenia takie są dopuszczalne „tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie”. Artykuł 51 ust. 2 Konstytucji RP uniemożliwia zaś władzy publicznej pozyskiwanie, gromadzenie i udostępnianie innych informacji o obywatelach niż niezbędnych w demokratycznym państwie prawnym.

Wspomniana ustawa przewiduje utworzenie publicznej bazy danych gromadzącej dane osobowe wszystkich uczniów, w tym dane wrażliwe. Chodzi o: imię, nazwisko, nr PESEL, rok urodzenia, wiek, płeć, masę ciała, wzrost, wynik testów sprawnościowych i ich datę; klasę, oddział, typ szkoły i jej nazwę i adres, gminę, powiat i województwo, gdzie uczeń uzyskał wynik z testów sprawnościowych. Według uzasadnienia ustawy celem ewidencji jest monitorowanie sprawności fizycznej dzieci i młodzieży oraz możliwość identyfikacji talentów sportowych.

Bardzo obszerny zakres danych, w tym danych identyfikujących (nr PESEL) – a także danych wrażliwych, gromadzonych w jednym miejscu – budzi zastrzeżenia z punktu widzenia ich bezpieczeństwa. Dane te w pełnym zakresie są udostępniane każdej szkole. Uzupełnia ona dane przekazane przez rodziców i nauczycieli. Ponadto dane te są udostępniane także klubowi i związkowi sportowemu oraz polskiemu związkowi sportowemu. Udostępnia się je także podmiotowi publicznemu oraz takiemu podmiotowi niepublicznemu, który realizuje zadania naukowo-badawcze, dydaktyczne, oświatowe lub statystyczne. 

Będą to co prawda dane zanonimizowane. Jednak udostępnienie informacji nawet bez danych identyfikujących – lecz zawierających pozostałe informacje o wieku, płci, wzroście, masie ciała, roku urodzenia, szkole i klasie, do której uczęszcza dany uczeń – może mimo wszystko prowadzić do identyfikacji osoby, zwłaszcza w małych miejscowościach bądź gdy dane przetwarzane są w sposób zautomatyzowany.

Ze względu na bardzo szeroki, nieokreślony krąg podmiotów, którym udostępnia się dane, a także fakt, iż mają być one przetwarzane przez każdą szkołę, ryzyko naruszenia ich bezpieczeństwa należy ocenić jako wysokie. Ujawnienie danych osobowych dotyczących m.in. masy ciała dzieci potencjalnie naraża je na naruszenie ich prawa do prywatności oraz godności.

Wątpliwości budzą także deklarowane cele ewidencji: monitorowanie sprawności fizycznej oraz możliwości identyfikacji talentów sportowych. Ze skarg wynika bowiem, że rzeczywistym celem jest umożliwienie klubom i związkom sportowym pozyskiwania informacji o potencjalnych zawodnikach i umożliwienie im kontaktu z nimi za pośrednictwem szkół. A przetwarzanie danych dzieci i młodzieży, w tym danych wrażliwych, odbywa się bez zgody uczniów czy rodziców.

Przy zakładanych celach gromadzenie i udostępnianie danych z ewidencji „Sportowe talenty" mogłoby się raczej odbywać na zasadzie dobrowolności, za zgodą ucznia, bądź rodzica.

Kwestie świadczeń opieki zdrowotnej uczniów reguluje ustawa z 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami. Realizacja celu monitorowania sprawności fizycznej nie wymaga zatem dodatkowej ewidencji.

Wprowadzanie informacji do bazy ma się odbywać poprzez zobowiązanie uczniów i rodziców do ich udostępnienia. Szczególne wątpliwości budzi zatem rzetelność i prawidłowość przekazywanych danych, ochrona tych informacji na etapie przetwarzania ich przez szkołę i wprowadzania do systemu, a przede wszystkim obowiązek ich udostępniania przez uczniów lub rodziców we wskazanych celach.

Ponadto obawy może budzić, że przyjęte unormowania będą prowadziły do wykluczenia osób niepełnosprawnych z powodu obniżonej sprawności ruchowej.

Zastrzeżenia budzi też sam proces ustawodawczy i dochowanie w nim zasad poprawnej legislacji. W szczególności trzeba mieć na uwadze, że wprowadzenie tak istotnych zmian od 1 września 2023 r., bez odpowiedniej vacatio legis, stawia podmioty odpowiedzialne w trudnej sytuacji – nie daje właściwego czasu na przygotowanie się do zmian.

RPO prosi obu ministrów o wyjaśnienia co do tych wątpliwości oraz o wskazanie, jak będzie egzekwowany obowiązek przekazania informacji dotyczących masy ciała i wzrostu od rodziców i młodzieży.

Stanowisko Jana Nowaka, prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych

W nawiązaniu do pism z 26 września br. (znak sprawy: VII.501.151.2023.MK), w sprawie uchwalenia przepisów dotyczących utworzenia ewidencji „Sportowe talenty” w przepisach ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1718), skierowanych do Ministra Edukacji i Nauki oraz do Ministra Sportu i Turystyki, jak również do wiadomości m.in. Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, uprzejmie informuję, że organ nadzorczy opiniował projekty rozporządzeń Ministra Edukacji i Nauki:

1)    zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej 
2)    zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia.

Organ nadzorczy nie został jednak zaangażowany w proces legislacyjny dotyczący poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym, zakończonego wprowadzeniem do porządku prawnego przepisów Ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1718). Projektodawca nie przedłożył organowi nadzorczemu przedmiotowego projektu ustawy do zaopiniowania na etapie prac legislacyjnych, chociaż projekt dotyczył przetwarzania danych osobowych i to przetwarzania na dużą skalę.

Należy pamiętać, że organ nadzorczy nie posiada inicjatywy ustawodawczej, a jego ekspercka rola w rekomendowaniu rozwiązań uwzględniających europejskie przepisy o ochronie danych osobowych przy budowaniu określonych norm prawnych może być tylko wówczas realizowana, jeśli nie będzie pomijany w procesie ich tworzenia. Stosowanie w praktyce przepisów budzących wątpliwości z punktów widzenia prawa ochrony danych będzie natomiast przedmiotem postępowań kontrolnych i administracyjnych, prowadzonych wskutek złożonych skarg lub wskutek autonomicznej decyzji organu nadzorczego.

Odpowiedź ministra Przemysława Czarnka

Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1718) wprowadziła zmiany w: 

• ustawie z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2023 r. poz. 2048, z późn. zm.), polegające na dodaniu rozdziału 6a, który określa sposób prowadzenia przez ministra właściwego do spraw kultury fizycznej ewidencji „Sportowe talenty”, a także sposób przekazywania, przetwarzania i przechowywania danych w tej ewidencji,
• ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900, z późn. zm.), w której w art. 28 dodany został m.in. ust. 2b w brzmieniu: Uczniowie klas IV–VIII szkół podstawowych, szkół ponadpodstawowych, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 2 lit. a–c, i szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie klas IV–VIII szkoły podstawowej i liceum ogólnokształcącego, albo rodzice niepełnoletnich uczniów przekazują szkole raz w ciągu roku szkolnego dane obejmujące masę ciała i wzrost ucznia. Dane przekazuje się w postaci elektronicznej, chyba że szkoła określi inny sposób ich przekazywania.

Ww. przepisy nakładają na uczniów/rodziców niepełnoletnich uczniów obowiązek przekazywania szkole (raz w ciągu roku szkolnego) danych obejmujących masę ciała i wzrost ucznia. Ponadto ustawa przewiduje elektroniczną drogę przekazywania szkole tych danych, chyba że szkoła, której obowiązkiem jest wprowadzić te dane ewidencji „Sportowe Talenty”, określi inny sposób ich przekazywania przez uczniów/rodziców niepełnoletnich uczniów.

W opinii Ministerstwa Edukacji i Nauki kwestia przekazywania tych danych szkole została w ustawie uregulowana w sposób wystarczający i nieodbiegający od analogicznych rozwiązań przyjętych w przypadku innych obowiązków rodziców, związanych z uczęszczaniem dzieci do przedszkola czy szkoły. Dla przykładu pragnę wskazać na art. 155 ustawy – Prawo oświatowe, który stanowi, że w celu zapewnienia dziecku podczas pobytu w publicznym przedszkolu, oddziale przedszkolnym w publicznej szkole podstawowej, publicznej innej formie wychowania przedszkolnego, publicznej szkole i publicznej placówce, o której mowa w art. 2 pkt 8, odpowiedniej opieki, odżywiania oraz metod opiekuńczo-wychowawczych, rodzic dziecka przekazuje dyrektorowi przedszkola, szkoły lub placówki uznane przez niego za istotne dane o stanie zdrowia, stosowanej diecie i rozwoju psychofizycznym dziecka.

Należy równocześnie podkreślić, że realizacja na lekcjach wychowania fizycznego wskazanych w przepisach testów sprawności ma bardzo ważny wymiar prozdrowotny i diagnostyczny, a jej głównym celem jest popularyzacja sportu oraz uświadamianie uczniom, że aktywność fizyczna jest ważnym elementem dbałości o zdrowie. Rolą szkoły jest przedstawienie rodzicom niezbędnych informacji związanych z realizacją testów sprawności na lekcjach wychowania fizycznego, w szczególności korzyści zdrowotnych wynikających 
z udziału uczniów w tych testach, a także wyjaśnienie, że waga i wzrost to parametry niezbędne do analizy wyników testów. Zgodnie z podstawą programową wychowania fizycznego  w ramach obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej uczeń definiuje pojęcie wskaźnik wagowo-wzrostowy (BMI) i wylicza oraz interpretuje wskaźnik wagowo-wzrostowy (BMI) na tle indywidualnych potrzeb i norm zdrowotnych, ponieważ jest to niezbędne dla dokonania samooceny sprawności fizycznej na tle indywidualnych potrzeb i norm zdrowotnych dla kategorii wiekowej i w efekcie – dla osiągnięcia przez ucznia jak najlepszej sprawności fizycznej, zdrowia i dobrego samopoczucia.

Przedstawiając powyższe jednocześnie uprzejmie wyjaśniam, że organem właściwym do udzielenia wyjaśnień w pozostałych kwestiach dotyczących utworzenia ewidencji – „Sportowe talenty” i sposobu zapewniania właściwej ochrony danych osobowych  przetwarzanych w tej ewidencji, a także celowości i proporcjonalności niektórych unormowań przyjętych w tym zakresie – jest Minister Sportu i Turystyki, który jest podmiotem prowadzącym ewidencję „Sportowe talenty” oraz pomysłodawcą i inicjatorem zmian w tym zakresie wprowadzonych w ustawie z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie.

Odpowiedź Kamila Bortniczuka, ministra sportu i turystyki  

Odpowiadając na pismo z dnia 26 września 2023 r. (nr: VII.501.151.2023.MK) dotyczące ewidencji „Sportowe Talenty”, uprzejmie informuję, że podzielam Pana troskę związaną z ochroną i przetwarzaniem danych osobowych, a także celowością i proporcjonalnością gromadzenia określonych informacji, zapewniając przy tym, iż żadne z przyjętych w ewidencji „Sportowe talenty” rozwiązań nie łamie obowiązujących w tym zakresie standardów, które w szczególności miałyby naruszać prawo do prywatności oraz sfery godności uczniów.

Na wstępie należy wyjaśnić, że podstawowym celem utworzenia ewidencji jest pozyskanie populacyjnych danych dotyczących sprawności fizycznej polskich dzieci i młodzieży, które pozwolą organom publicznym (zarówno rządowi jak i samorządom) prowadzić skuteczną, opartą na faktach politykę (evidence based policy) w zakresie przeciwdziałania otyłości i spadkowi sprawności polskiego społeczeństwa. Do czasu wejścia w życie przepisów dotyczących ewidencji „Sportowe talenty”, nie było w polskim ustawodawstwie regulacji, które umożliwiały funkcjonowanie narzędzia do www.gov.pl/sport gromadzenia i analizy danych populacyjnych w takim zakresie i skali. Ma to szczególne znaczenie, gdy problem pogarszania się poziomu wydolności i sprawności fizycznej, w szczególności wśród dzieci i młodzieży, stał się zjawiskiem globalnym, które obejmuje również Polskę. Głównymi przyczynami tego stanu jest mała aktywność ruchowa dzieci i młodzieży oraz narastający problem otyłości związane z trybem życia prowadzonym w środowisku dynamicznie rozwijającej się technologii informacyjnej.

Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz popularyzowanie aktywności fizycznej wśród dzieci i młodzieży jest długotrwałym procesem społecznym. Zmiany postaw oraz kształtowanie zdrowych nawyków w społeczeństwie wymagają podejmowania systemowych działań na wielu poziomach. Dotyczy to wszystkich elementów procesu wychowania i jest wypadkową wpływu wywieranego na dzieci i młodzież przez środowisko, w którym dorastają - rodzinę, grupę rówieśniczą, szkołę, media oraz wszystkich innych, którzy kształtują nawyki i umiejętności oraz przekazują wiedzę. Ten proces, realizowany w ważnym interesie publicznym, nie będzie skuteczny bez dokonania populacyjnej diagnozy stanu sprawności fizycznej polskich dzieci i młodzieży, czemu służyć ma właśnie pozyskiwanie danych w ewidencji „Sportowe talenty”.

Dzięki danym zgromadzonym w ewidencji będzie możliwe skuteczne modelowanie polityk publicznych w omawianym zakresie na wskazanych poziomach, lepsze adresowanie programów aktywizacyjnych i profilaktycznych władz rządowych (Ministrów Sportu, Zdrowia czy Edukacji) oraz samorządowych. Należy pamiętać, że podejmowane działania prewencyjne mają długofalowy charakter, a uzyskanie pozytywnych efektów jest zawsze odroczone w czasie. Dane z ewidencji wskażą na przykład czy występują zmiany natężenia ww. problemów pomiędzy regionami czy grupami wieku uczniów i jakie działania należy podejmować na poszczególnych poziomach. Po kilku latach będzie również możliwe ocenianie skuteczności poszczególnych programów i ich ewaluacja na podstawie danych z ewidencji. Podobne ewidencje funkcjonują w innych państwach UE np. w Słowenii, Węgrzech czy Finlandii.

W odniesieniu do formułowanych przez Pana wątpliwości chciałbym stanowczo podkreślić, że żadne z przyjętych w ewidencji „Sportowe talenty” rozwiązań nie łamie obowiązujących standardów w zakresie ochrony i przetwarzaniem danych osobowych, a także celowości i proporcjonalności gromadzenia określonych informacji. Przy tworzeniu ewidencji i przepisów jej dotyczących, w tym zmian w ustawie o sporcie, przyświecała nam szczególna troska o to żeby znajdowała się w niej minimalna liczba danych pozwalająca osiągnąć wskazany powyżej cel, a także aby dane przechowywane i przetwarzane w ewidencji były odpowiednio zabezpieczone i zanonimizowane. Przepisy, na mocy których funkcjonuje ewidencja, były tworzone z udziałem Ministerstwa Cyfryzacji, Ministerstwa Edukacji i Nauki, Rządowego Centrum Legislacji a sama ewidencja spełnia wszystkie wymagania przewidziane dla rejestrów publicznych w Krajowych Ramach Interoperacyjności. System teleinformatyczny ewidencji, zgodnie z wymogami KRI przeszedł na etapie projektowania i wdrożenia odpowiednie testy bezpieczeństwa i wydajności. Natomiast w celu dodatkowego i pełnego zabezpieczenia gromadzonych w systemie danych, MSiT uruchomi specjalne Centrum Operacji Bezpieczeństwa (SOC).

Chciałbym również zaznaczyć, że w ewidencji pojawią się tylko 3 dane uczniów (wzrost, waga oraz wyniki testów sprawnościowych ucznia), które nie były przetwarzane przez szkoły i przechowywane w rejestrach publicznych na mocy dotychczas obowiązujących przepisów (ustawy o systemie informacji oświatowej). Wszystkie pozostałe dane zostaną zaimportowane z systemu informacji oświatowej. PESEL ucznia pełni w ewidencji jedynie funkcję klucza za pomocą, którego będzie możliwy transfer danych dotyczących ucznia do Ewidencji z Systemu Informacji Oświatowej.

Dane z Systemu Informacji Oświatowej są już w tej chwili przetwarzane przez władze publiczne i poszczególne szkoły w odniesieniu do konkretnych uczniów. W związku z tym, nie jest w mojej opinii uzasadnione stanowisko mówiące, że w związku z wprowadzeniem ewidencji znacząco zwiększy się ilość danych posiadanych przez administrację o obywatelach czy przez szkoły o uczniach.

Jeżeli chodzi o drugi cel funkcjonowania ewidencji, czyli wyszukiwanie talentów sportowych, to podkreślić należy, że zgodnie z wprowadzonymi przepisami ustawy o sporcie kluby, związki sportowe i polskie związki sportowe będą miały dostęp jedynie do zanonimizowanych danych. Podmioty te nie będą miały dostępu do imienia, nazwiska, PESELu ucznia, adresu szkoły, ani oznaczenia klasy ucznia. W przypadku gdy wyniki testów sportowych wzbudzą zainteresowanie danego klubu, związku czy polskiego związku sportowego będzie on mógł zgłosić to zainteresowanie w systemie obsługującym ewidencję. Takie zgłoszenie wraz z danymi kontaktowymi podmiotu je wysyłającego zostanie przesłane do szkoły, która przekaże je rodzicom (opiekunom) ucznia lub uczniowi jeżeli jest pełnoletni. To do tych osób będzie należała decyzja czy zechcą skontaktować się z podmiotem wyrażającym takie zainteresowanie.

Jeszcze raz chciałbym podkreślić, że to szkoła będzie jedynym podmiotem, który będzie mógł powiązać konkretny wynik testów sprawnościowych, wiek i wagę z imieniem i nazwiskiem ucznia. Dla wszystkich innych podmiotów w systemie dane te będą zanonimizowane. Jednocześnie nie podzielam obaw wskazanych w piśmie RPO co do ochrony danych na etapie ich przetwarzania przez szkoły. Kilkunastoletnie funkcjonowanie Systemu Informacji Oświatowej wskazuje, że przypadki wycieku danych na poziomie szkoły się nie zdarzają.

Odnosząc się do kwestii przekazywania zagregowanych danych innym podmiotom, chciałbym wskazać, że RPO błędnie wskazuje w ww. piśmie, że art. 36g zmienianej ustawy umożliwia przekazanie wskazanym w nim podmiotom danych o szkole (typ, nazwa, adres) i klasie, do której uczęszcza uczeń. Takie dane nie będą tym podmiotom przekazywane, w związku z czym obawy RPO o możliwość ewentualnego odkrycia tożsamości ucznia na tej podstawie są bezzasadne. Jednocześnie chciałbym podkreślić, że art. 36g jest niezwykle ważny, aby w pełni mógł być realizowany wskazany na wstępie tego pisma cel funkcjonowania ewidencji. Na jego podstawie możliwe jest bowiem przekazanie przez ministra właściwego ds. kultury fizycznej w pełni zanonimizowanych i zagregowanych maksymalnie do poziomu gminy danych z ewidencji innym podmiotom publicznym (np. Ministerstwom Zdrowia, Edukacji i Nauki czy jednostkom samorządu terytorialnego). Warto podkreślić, że wprowadzenie takich rozwiązań postulowały samorządy w trakcie konsultacji projektów rozporządzeń Ministra Edukacji i Nauki w sprawie podstaw programowych (gdzie zawarte były początkowo wprowadzane regulacje; wobec wątpliwości co do zasadności pomieszczenia tego typu regulacji w akcie podustawowym podjęto decyzję o ustawowej regulacji niniejszych kwestii) w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, wskazując, że dane z ewidencji pozwolą im skuteczniejrealizować na swoim terenie programy profilaktyczne i aktywizacyjne.

Zagregowane i zanonimizowane dane będą mogły być także przekazywane innym podmiotom do celów naukowo-badawczych, dydaktycznych, oświatowych lub statystycznych co przyczyni się z jednej strony do rozwoju badań naukowych i wiedzy na temat sprawności fizycznej polskiego społeczeństwa, a z drugiej strony pozwoli wykorzystać ww. dane do działań edukacyjnych promujących sprawność fizyczną. Ustawodawca wprowadził także obowiązek wykazania celu pozyskania ww. danych przez wnioskodawcę co znacząco ogranicza możliwość uzyskania tych danych przez niepożądane podmioty.

Wydaje się, iż przytoczenie przepisów ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami (Dz. U.2019 r. poz. 1078 ze zm.) nie znajduje w omawianym wypadku uzasadnienia, bowiem dotyczą zupełnie innych kwestii, które pozostają w szczegółowych kompetencjach ministrów właściwych do spraw oświaty i wychowania oraz zdrowia. Regulacje cytowanej ustawy o opiece zdrowotnej nad uczniami nie pozwalają na dokonanie kompleksowej diagnozy kondycji fizycznej polskich dzieci i młodzieży, o której mowa w zmianie ustawy o sporcie, w przeciwnym razie nie było by potrzeby prowadzenia ewidencji „Sportowe talenty”.

Nie jest również jasne na jakiej podstawie wskazany został zarzut, że wprowadzone rozwiązania mogą wykluczać osoby z niepełnosprawnością ruchową. Do ewidencji wpisywane będą wyniki testów realizowanych na lekcjach w ramach podstawy programowej wychowania fizycznego. Jeżeli dane dziecko ze względu na niepełnosprawność ruchową ma zwolnienie lekarskie z lekcji wychowania fizycznego, to tak jak dotychczas nie będzie ich realizowało. Natomiast dzieci, które nie są zwolnione z zajęć, zgodnie podstawą programową będą uczestniczyły w testach. Przy czym testy są przeprowadzane wyłącznie w celu pozyskania danych populacyjnych, a rozporządzenia w sprawie podstawy programowej jednoznacznie wskazują, że wyniki testów nie mogą być podstawą do wystawienia ocen. Trudno zatem mówić o jakimkolwiek wykluczeniu. Bliźniacze regulacje z powodzeniem od wielu lat stosuje chociażby Słowenia.

Należy również jeszcze raz wyjaśnić, że w toku prac nad projektami rozporządzeń Ministra Edukacji i Nauki w sprawie podstaw programowych, Urząd Ochrony Danych Osobowych wskazał na konieczność unormowania kwestii pozyskiwania danych w ramach projektu „Sportowe Talenty” na poziomie ustawy. Warunek ten został więc spełniony poprzez przyjęcie wskazanej w piśmie RPO ustawy.

Co do procesu przyjmowania rozwiązań prawnych dotyczących ewidencji chciałbym wskazać, że konsultacje tych rozwiązań zostały w dużej mierze przeprowadzone w ramach procedowania od początku bieżącego roku projektów rozporządzeń Ministra Edukacji i Nauki zmieniających podstawę programową. W trakcie konsultacji pozytywną opinię na temat projektów przedstawił Związek Nauczycielstwa Polskiego, który nie wniósł zastrzeżeń wobec proponowanych rozwiązań. Rozwiązania te były również dwukrotnie omawiane przez Zespół Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Jednocześnie chciałbym podkreślić, że MSiT i MEiN od 2022 r. realizowały pilotaż zastosowanych rozwiązań w województwach lubelskim i opolskim.

Jednocześnie uprzejmie informuję, iż przebieg prac legislacyjnych wykracza poza właściwości przedstawicieli władzy wykonawczej, pozostając w wyłącznych kompetencjach Sejmu. Natomiast w odniesieniu do krótkiego vacatio legis należałoby podkreślić, że choć ustawa weszła w życie 1 września 2023 r., to czas na wdrożenie wprowadzonych nią zmian jest dłuższy. Zgodnie z przepisami, testy sprawnościowe będą przeprowadzane w okresie od marca do kwietnia. Oznacza to, że pierwsze testy zostaną przeprowadzone w marcu 2024 r. i wtedy do ewidencji zostaną wprowadzone pierwsze dane, co de facto oznacza, że szkoły i pozostałe podmioty odpowiedzialne za gromadzenie i przetwarzanie danych uczniów mają pół roku od wejścia w życie przepisów na przygotowanie się do ich realizacji.

Wejście w życie niniejszych przepisów z dniem 1 września 2023 r. miało natomiast na celu uspójnienie regulacji i umożliwienie odpowiedniego uwzględnienia, przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, testów sprawnościowych w podstawie programowej dla szkół ujętej w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo oświatowe (zob. dodany ustawą art. 28 ust. 2a - Prawa oświatowego oraz przepis dostosowujący z art. 5 ustawy). Odpowiednich zmian w podstawie programowej dokonano rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 28 sierpnia 2023 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. poz. 1759) oraz rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 28 sierpnia 2023 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz. U. poz. 1755).

Podsumowując, należy podkreślić, że proponując wprowadzenie ewidencji „Sportowe talenty” zależało nam przede wszystkim na ważnym interesie publicznym - dobrym zdrowiu i kondycji polskich dzieci. Jestem przekonany, że nasze troski podzielają także rodzice, nauczyciele, samorządowcy i wszyscy inni biorący udział w procesie wychowania. Wagę tych działań widać było po przebiegu prac nad projektem, które odbywały się również poza wszelkimi podziałami politycznymi. W istocie ewidencja „Sportowe talenty” nie proponuje nic co wykraczałoby poza zakres zadań zaangażowanego nauczyciela wychowania fizycznego, tj. przeprowadzenie w całym roku szkolnym jednego testu obejmującego 4 ćwiczenia i wpisanie wyników tych testów do systemu udostępnionego szkołom.

Widoczne jak rośnie społeczna świadomość korzyści wynikających z aktywności fizycznej. I to w każdej grupie wiekowej. W projekcie „Sportowe Talenty” wszyscy są wygranymi już poprzez samo uczestniczenie w zajęciach w-f. Nie każdy musi zostać mistrzem i wiązać swoją przyszłość ze sportem, ale nikomu nie zaszkodzi być zdrowym i sprawnym.

VII.501.151.2023