Sprawy z pytań prawnych, do których przystąpił RPO - Rzecznik Praw Obywatelskich

Zawiadomienia do Trybunału Konstytucyjnego o przystąpieniu do postępowania w sprawie pytań prawnych

Jaki sąd pracy ma rozstrzygać sprawy pracowników tymczasowych

Przedmiotem postępowania jest przepis ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, określający właściwość miejscową sądu pracy. Rzecznik podziela wątpliwości, że zakwestionowany przepis w zakresie, w jakim nie przewiduje prawa wyboru właściwego miejscowo sądu do rozpatrzenia roszczeń pracownika tymczasowego jest niezgodny z zasadą równego dostępu pracowników do sądów (art. 32 ust. 1 w związku z art. 41 ust. 1 Konstytucji).
SPRAWA  III.7044.65.2015 z dnia 5 października 2015 r. - zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytań prawnych Sądu Rejonowego w Gliwicach VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt P 121/15).

Możliwość publikowania przez dziennikarzy wizerunku i danych osób publicznych, z których działalnością wiąże się prowadzone przeciwko nim postępowanie karne, bez konieczności uzyskiwania zgody prokuratora czy sądu.
Zdaniem Rzecznika art. 13 ust. 2 Prawa prasowego w zakresie, w jakim zakazuje publikowania danych osobowych i wizerunku osób publicznych, w stosunku do których prowadzone jest postępowanie karne mające za przedmiot ich działalność publiczną, jest niezgodny z konstytucyjnie chronioną wolnością słowa.

• SPRAWA VII.564.22.2015 z dnia 7 października 2015 r. – zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Apelacyjnego w Warszawie VI Wydział Cywilny (sygn. akt P 119/15).

Jak ma być wyliczana kara za uprawianie państwowej ziemi bez formalnego tytułu prawnego?

Zakwestionowany przepis ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa umożliwia Agencji Nieruchomości Rolnych pobieranie od osób, które bez tytułu prawnego zajmują grunty rolne Agencji pięciokrotną stawkę czynszu dzierżawnego.

• SPRAWA IV.7005.20.2015 z dnia 8 października 2015 r. – zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Okręgowego w Elblągu. (sygn. akt P 123/15).

Jak ma być wyliczane wynagrodzenie za uprawianie państwowej ziemi bez formalnego tytułu prawnego?

Sprawa dotyczy zasad ustalania należnego Agencji Nieruchomości Rolnych wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości przez osobę władającą nią bez tytułu prawnego.

• SPRAWA IV.7005.7.2016 z 5 maja 2016 r. - zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego dotyczącego ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (sygn. akt P 5/16).

Czy przedsiębiorcę transportowego można karać podwójnie za ten sam błąd?

W tej sprawie czyn polegał na poświadczeniu przez właściciela firmy w dokumencie czasu pracy pracownika nieprawdy, za co na właściciela firmy nałożono w trybie ustawy o transporcie drogowym karę pieniężną i jednocześnie wszczęto postępowanie karne o przestępstwo poświadczenia nieprawdy w dokumencie.

Rzecznik przedstawił stanowisko, że dochodzi tu do naruszenia zakazu podwójnego karania, albowiem w art. 92a ust. 1 ww. ustawy mamy do czynienia ze środkiem represyjnym.

• SPRAWA II.510.1123.2015 z dnia 22 października 2015 r. – zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Głubczycach II Wydział Karny (sygn. akt P 124/15)

Na jakich zasadach po odbyciu kary więzienia człowiek może być dalej izolowany?

Sprawa dotyczy izolacji od społeczeństwa po odbyciu kary pozbawienia wolności w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie i przepisów ustawy która na to pozwala – jej szerokiego zakresu podmiotowego oraz niedookreśloną treść unormowań w oparciu o które sąd decyduje o izolacji bądź nadzorze prewencyjnym.

• SPRAWA IX.517.670.2015 z 18 grudnia 2015 r. - zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie trzech pytań prawnych Sądu Okręgowego we Wrocławiu (sygn. akt P 128/15).

Jak długo człowiek może być ścigany w sprawie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego?

Zdaniem Rzecznika norma prawna dopuszczająca wydanie decyzji nakazującej zwrot nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego, bez względu na upływ czasu przekraczający 15 lat od daty jego wypłaty, jest niezgodna z konstytucyjnymi zasadami zaufania obywatela do państwa i prawa oraz pewności prawa oraz prawem do zabezpieczenia społecznego.

• SPRAWA III.7060.1105.2015 z 5 stycznia 2016 r. – zgłoszenie udziału RPO w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 5 sierpnia 2015 r. (sygn. akt P 131/15).

Ustalanie kary łącznej za przestępstwo

W świetle art. 19 ustawy nowelizującej Kodeks karny nowe zasady orzekania kary łącznej nie znajdują zastosowania do przypadków, w których wszystkie kary uprawomocniły się przed dniem wejścia w życie nowelizacji, tj. przed 1 lipca 2015 r. Tymczasem zgodnie z ogólnymi założeniami prawa karnego cechą istotną dla uzasadnienia stosowania tych samych zasad orzekania kary łącznej powinien być moment popełnienia przestępstwa, nie zaś moment uprawomocnienia się poszczególnych kar jednostkowych lub łącznych.

• SPRAWA II.510.328.2016 z 18 kwietnia 2016 r. – zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Chorzowie Wydział VII Karny w sprawie sygn. P 4/16 dotyczącej przepisów intertemporalnych w zakresie orzekania kary łącznej.

Zasady przedawnienia zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką

Zdaniem Rzecznika przepis Ordynacji podatkowej, w zakresie, w jakim odnosi się do braku przedawnienia zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką, tworzy mechanizm nieprzedawnialności zobowiązań podatkowych, który narusza konstytucyjną zasadę równości ochrony praw majątkowych. Taka regulacja prowadzi do nieuprawnionego przeniesienia ciężaru braku przedawnienia zobowiązań podatkowych tylko na jedną kategorię podatników – tych, którzy posiadają zabezpieczenie w formie hipoteki. W przypadku innych form zabezpieczenia przedawnienie zobowiązań nastąpi na zasadach ogólnych.

• SPRAWA V.511.162.2016 z 5 maja 2016 r. - zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Poznaniu dotyczącego braku przedawnienia zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką i możliwości egzekwowania tych zobowiązań tylko z przedmiotu hipoteki (sygn. akt P 6/16).

Składki za pracę na zlecenie u pracodawcy, z którym wiąże pracownika także umowa o pracę

Sprawa dotyczy zasad opłaty składek za osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Rzecznik podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego, że przepisy ustawy systemowej interpretowane w drodze wykładni rozszerzającej nie mogą stanowić podstawy prawnej do zobowiązania podmiotu prawa do ponoszenia daniny publicznej, w tym także zobowiązania do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Ustawa systemowa powinna jednoznacznie określać, kto jest płatnikiem składek.

• SPRAWA III.7060.333.2016 z 5 maja 2016 r. - zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Apelacyjnego w Szczecinie (sygn. akt P 1/16).

Prawo do korzystniejszego przeliczania okresów składkowych do emerytury osobom urodzonym przed 31 grudnia 1948 r.

Sprawa dotyczy zasad przyznawania świadczeń emerytalnych w starym i nowym systemie ubezpieczeń społecznych. Osoby, których emerytura została wyliczona na „starych” zasadach (urodzone przed 1 stycznia 1949 r.), a które korzystały z urlopów wychowawczych, nie mogą skorzystać z możliwości przeliczenia wysokości emerytury i zwiększenia świadczenia po zmianach wprowadzonych w maju 2015 r.

• SPRAWA III.7060.332.2016 z 5 maja 2016 r. - zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Okręgowego w Szczecinie P 2/16.

Czy siedem dni na odwołanie się od zwolnienia z pracy w sądzie to dosyć czasu?

Sprawa dotyczy termin do wniesienia przez pracownika odwołania od doręczenia oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę. W ocenie Rzecznika przepis art. 264 § 1 k.p. w zakresie, w jakim przewiduje jedynie siedmiodniowy termin do wniesienia przez pracownika odwołania od doręczenia oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę jest niezgodny z art. 45 ust. 1.

• SPRAWA III.7040.23.2016 z 30 maja 2016 r. - zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy (sygn. akt P 8/16).

Sprawa dotyczy bezczynności spółdzielni mieszkaniowych

W ocenie Rzecznika nie ulega wątpliwości, że art. 491ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, wskazując na tryb postępowania sądowego, który w praktyce nie zapewnia skutecznej ochrony przyznanemu przez prawo roszczeniu, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Powyższy przepis, przewidujący tryb procesowy realizacji roszczenia o przeniesienie na uprawniony podmiot prawa własności lokalu na podstawie art. 64 Kodeksu cywilnego w związku z art. 1047 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, bez uwzględnienia faktu, że istnieją sytuacje, w których tryb ten nie jest adekwatnym instrumentem gwarantującym ochronę prawną temu roszczeniu, jest także niezgodny z art. 2 Konstytucji.

• SPRAWA IV.7210.15.2016 z 31 maja 2016 r. - zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Okręgowego w Gdańsku (sygn. akt P 7/16).

Sprawa zasad nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu przez przedsiębiorcę przesyłowego lub Skarb Państwa.

• SPRAWA IV.7000.153.2016 z 3 czerwca 2016 r. - zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym dotyczącym pytania prawnego Sądu Rejonowego w Grudziądzu I Wydział Cywilny oraz pytania prawnego Sądu Rejonowego w Grudziądzu I Wydział Cywilny (sygn. P 10/16).

Zawiadomienia do Trybunału Konstytucyjnego o przystąpieniu do postępowania w sprawie wniosków

Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie wniosku Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy

w przedmiocie niekonstytucyjności oraz sprzeczności z ustawą niektórych przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie standardów postępowania medycznego w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą

• SPRAWA V.7014.65.2015 z 17.11.2015 r.  (sygn. akt U 5/15).

Zgłoszenie udziału w postępowaniu w sprawie wniosku grupy posłów na Sejm dotyczącego ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 25 czerwca 2015 r.

Trybunał Konstytucyjny podzielił stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich (wyrok z dnia 3 grudnia 2015 r., sygn. akt K 34/15). Trybunał uznał, że ustawa o TK jest niezgodna z Konstytucją w zakresie, w jakim umożliwiła Sejmowi wybór w październiku 2015 r. dwóch sędziów TK w miejsce tych, których kadencja upływała w grudniu 2015 r.

• SPRAWA VII.510.42.2015 z 23.11.2015 r.

Zgłoszenie udziału w postępowaniu z wniosku grupy posłów na Sejm dotyczącego uchwał Sejmu RP o ponownym wyborze osób na stanowisko sędziów TK.

Postępowanie umorzone (postanowienie z dnia 7 stycznia 2016 r., sygn. akt U 8/15). Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zaskarżone uchwały nie mogą zostać uznane za akty normatywne. Nie spełniają one bowiem kryterium formalnego (tj. nie są aktami kwalifikowanymi przez Konstytucję jako źródła prawa), nie spełniają też kryterium materialnego (tj. nie ustanawiają norm prawnych).

• SPRAWA II.510.45.2015 z 18.12.2015 r.

Zgłoszenie udziału w postępowaniu z połączonych wniosków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.

Wniosek kwestionuje konstytucyjność przepisów Prawa budowlanego, które upoważniają Ministra do wprowadzenia ograniczeń zakresu prawa do wykonywania uprawnień budowlanych w drodze rozporządzenia, przy czym przepis kompetencyjny (art. 16 pkt. 3 ustawy) nie zawiera adekwatnych wytycznych treściowych; kwestionowany jest również szereg przepisów rozporządzenia z 2014 w sprawie samodzielnych funkcji w budownictwie (sygn. akt K 39/15).

• SPRAWA IV.7006.244.2015 z 29.12.2015 r.

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z wniosku Prokuratora Generalnego o stwierdzenie niezgodności przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych z art. 92 ust. 1 Konstytucji, ze względu na niedochowanie formalnych wymogów związanych z konstrukcją przepisu upoważniającego do wydania rozporządzenia.

Rozporządzenie zostało wydane na podstawie upoważnienia zawartego w art. 21 ustawy systemowej. Reguluje ono zagadnienia dotyczące zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w sposób, który zdaniem Prokuratora Generalnego odbiega od udzielonego upoważnienia. Rzecznik podziela to stanowisko (sygn. akt K 11/16). 

• SPRAWA III.7060.334.2016 z 5 maja 2016 r.

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z wniosku Prezydenta Konfederacji Lewiatan w sprawie systemu ubezpieczeń społecznych (sygn. K 15/16).

W ocenie Rzecznika zakwestionowany przepis ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych rozumiany w ten sposób, że stanowi podstawę prawną nadania statusu płatnika składek dla pracodawcy za pracownika z tytułu umowy zlecenia zawartej przez tego pracownika z osobą trzecią, na podstawie której to umowy wykonywał pracę na rzecz własnego pracodawcy jest niezgodny z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego, prawem własności, a także narusza konstytucyjne gwarancje wolności działalności gospodarczej.

• SPRAWA III.7060.392.2016 z 31 maja 2016 r.

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z wniosku grupy senatorów w sprawie nowelizacji przepisów ustawy o radiofonii i telewizji (sygn. akt K 23/16).

Wskazane we wniosku przepisy ustawy zmieniającej z dnia 30 grudnia 2015 r., przewidujące powoływanie i odwoływanie członków zarządu oraz członków rady nadzorczej przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa i pozbawiające tym samym kompetencji Krajową Radę Radiofonii i Telewizji zdaniem Rzecznika stanowią naruszenie przepisów Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

• SPRAWA VII.603.2.2016 z 31 maja 2016 r.

Zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z wniosku Krajowej Rady Sądownictwa dotyczącego Prawa o prokuraturze

Chodzi o uprawnienia Prokuratora Generalnego; możliwości pełnienia przez sędziego w stanie spoczynku funkcji doradcy Prokuratora Generalnego lub Prokuratora Krajowego. Brak stanowiska RPO.

• SPRAWA II.501.5.2016 z 22 czerwca 2016 r.